مطالعه ای در معماری مساجد ایران برای الگویابی معماری مساجد بوشهر در دوره قاجار

بوشهر با اقلیم گرم و مرطوب دارای مساجدی متناسب با اقلیم این منطقه است. مطالعات نشان‌دهنده تفاوتهایی در الگوی این مساجد با الگوی معماری مساجد ایران می باشد؛ هدف این پژوهش شناخت ویژگی های کالبدی و فضایی مساجد شهر بوشهر در دوره قاجار می باشد تا عوامل بوجود آورنده این الگو‌ها تعیین گردند. این مقاله با مطالعه مولفه های معماری مساجد بوشهر در دوره قاجار و با روش توصیفی تحلیلی به تبیین گونه‌ها پرداخته و به طبقهبندی نمونه‌ ها می‌پردازد؛ اطلاعات تحقیق بصورت کتابخانه ای و پیمایش میدانی جمع آوری شده است؛ به نظر می‌رسد مساجد شهر بوشهر شیوه خاصی در ایجاد روابط فضایی، فرم و ساختار سازه‌ ای دارند که شباهت‌ هایی با مساجد الگوی شبستانی دارند ولی این تشابه ‌ها یکسان نیستند و ویژگی ‌های خاص، متناسب با شرایط مکانی دارند. یافته ‌های گونه شناسانه گویای دو گونه مساجد شبستانی دارای صحن و مساجد شبستانی فاقد صحن می باشد. مطالعه الگوی مساجد تاریخی بوشهر بعنوان نتایج تحقیق، نشان می‌دهد مولفه‌ های طراحی؛ ساخت و ساز مساجد در نوع معماری بومی به لحاظ برون‌گرا یا درون‌گرا بودن موثر بوده است و نیز محل قرارگیری در کنار توانایی مالی، مصالح و عوامل فرهنگی نیز در شکل‌گیری این الگو تاثیر داشته‌اند.