تاثیر منسوجات ایران دوران آل بویه و سلجوقی بر اسپانیای اسلامی (مطالعه موردی: منسوجات دوران مرابطون و موحدون)

فتوحات مسلمانان در دورۀ اموی، زمینه‌ساز ورود اسلام به اسپانیا و دگرگونی فرهنگ و هنر آندلس، به‌ویژه منسوجات این دوران، از منظر طراحی نقوش بود. برخی محققان، منسوجات اسپانیای اسلامی را تداوم سنت طراحی منسوجات ایران ساسانی می‌دانند؛ اما پژوهش حاضر بر بنیاد این فرضیه شکل گرفته است که در منسوجات اندلس، به‌ویژه در دوران حکمرانی مرابطون و موحدون، شواهدی از نوآوری‌های منسوجات دوران هم‌عصر آنها، حکومت‌های آل‌بویه و سلجوقی که خود تداوم سنت ساسانی محسوب می‌شوند، قابل مشاهده است.بنابراین، هدف پژوهش حاضر، کشف دلایل و میزان این تاثیرپذیری از طریق بررسی مستندات تاریخی، مقایسۀ نقوش و ترکیب‌بندی شواهد منسوجات دو تمدن به‌منظور بررسی فرضیۀ مزبور است. نتایج پژوهش، نشانگر نقش تجارت در این زمینه و تاثیرپذیری منسوجات مرابطون از  نقش‌مایه‌های انسانی، حیوانی، پرندگان و نمادهای عقاب دو سر، درخت زندگی و ترکیب‌بندی مدالیون‌های حاشیه‌دار منسوجات آل‌بویه است. استفاده از نقوش هندسی، ستارۀ هشت‌پر، لوزی و چلیپا نیز می‌تواند نشانگر تاثیرپذیری محدود موحدون از منسوجات سلجوقی باشد. کاهش تاثیر در دورۀ موحدون را باید نتیجۀ توجه حاکمان مُوحِد به ساده‌زیستی، طرد نقوش جانداران، تمایل به نقوش هندسی تزیینات معماری، کاهش واردات ناشی از پیشرفت صنعت نساجی اندلس و تبدیل آن به قطب نساجی اروپا دانست.