نقش خاندان قرچغای‌خان در پیشبرد هنرهای مکتوب قرن یازدهم شهر مشهد؛ (بررسی موردی نسخه‌ی الحشایش «کاخ گلستان = منوچهرخان»)

سلسله‌ی صفویان با روی کار آمدن شاه عبّاس اوج اقتدار خود را تجربه کرد. تقویت و تحکیم هنر در این دوره به علّت تداوم جوانبِ فرهنگی و عمر طولانی حکومت صفویه و هم‌چنین حمایت فوق العاده از هنرمندان توسّط دربار، صورت پذیرفت. شهر مشهد در دوران حکمرانی قرچغای‌خان و نوادگانش با پیشرفت‌های قابل تامّلی در عرصه‌های سیاسی، فرهنگی و هنری همراه بود و منوچهرخان و فرزندش قرچغای‌خان دوم از حامیان برجسته‌ی هنرهای مکتوب قرن یازدهم هـ.ق در شهر مشهد بودند. نسخه‌ی الحشایش منوچهرخان با 833 صفحه نگاره‌ی رنگین از جمله نفیس‌ترین کتاب‌های مصوّر علمی در عهد صفوی است که بنا به سفارش و حمایت منوچهرخان، والی مشهد، در عصر روز جمعه سوم ماه مبارک رمضان سال 1038 هـ.ق به اتمام رسید. استنساخ کتاب برعهده‌ی محمّدباقرالحافظ خوشنویس مبرّز آن روزگار و به استثنا یک تصویر، صور? الکسفر? (صفحه 195 کتاب)، که در پایین تصویر آمده است: «عمل ملک حسین اصفهانی»، دیگر تصاویر این نسخه فاقد هرگونه امضا می‌باشند. در بخش نخست این مقاله به بررسی تاریخی دوران قرچغای‌خان و نوادگانش پرداخته و در بخش بعدی، حمایت‌های ایشان از هنرهای مکتوبِ خلق شده در شهر مشهد به ویژه نسخه‌ی الحشایش را مورد مداقّه قرار می‌دهیم.