تحلیل فرم و ترکیب‌بندی در خط نستعلیق بر اساس اصول نظریه گشتالت

خوشنویسی، از معدود هنرهای سنتی است که با توجه به مشخصات هندسی ‌اش، فرم و قالب‌های مختلفی را تجربه نموده و به هنر مدرن معاصر، پیوند خورده است.در این نوشتار، به تحلیل نسبت‌های خط نستعلیق و ترکیب‌بندی حاصل از آن مبتنی بر فرایند ادراک گشتالت پرداخته و تلاش شده تا به سوال ذیل پاسخ داده شود: چگونه می‌توان با استفاده از اصول نظریه‌ی گشتالت، روش و اصولی معرفی نمود که امکان سنجش ترکیب‌های متفاوت آثار خوشنویسی با خط نستعلیق را فراهم نماید؟ این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، ساماندهی و با روش توصیفی، تحلیلی و آماری ارزیابی شده است. در این پژوهش، ابتدا سه اثر خوشنویسی با خط نستعلیق در قالب‌های چلیپا، سیاه‌مشق و قطعه ترکیبی معرفی و با استفاده از قوانین گشتالت تحلیل شده‌اند؛ سپس به کمک یک پرسش نامه، قطعه ای ترکیبی با چهار ترکیب‌بندی و گشتالت‌ متفاوت ارائه شده و مورد سنجش قرار گرفته است. نتیجه ی این داوری نشان داده است که ضمن اهمیت بالاتر بودن درصد خوشنویسان انتخاب‌کننده بهترین ترکیب، اکثریت افراد خوشنویس و غیرخوشنویس شرکت کننده در نظرسنجی، همان ترکیبی را انتخاب کرده‌اند که یک خوشنویس چیره دست خلق نموده است. لذا ارتباط دو سویه‌ی اجرای اثر و نقد اثر خوشنویسی با اصول نظریه گشتالت مشخص شده است.