بررسی ویژگی های بوم شناختی و مرتعکاری گونه داروییthymus trautvetteri (مطالعه موردی: مراتع منطقه گودالی سلاخ بجنورد)

گونه آویشن تالشی از تیره نعناعیان (lamiaceae) و یکی از گیاهان دارویی با اهمیت ایران است که دارای مصارف زیادی در صنایع غذایی، بهداشتی، آرایشی و به ویژه دارویی است. این پژوهش به منظور شناخت خصوصیات بوم‌شناختی این گونه جهت معرفی و کشت انبوه آن در اراضی زراعی دیم، در طی سالهای 400-1397 در سطح رویشگاه و دیمزار در منطقه گودالی سلاخ شهرستان بجنورد انجام شد. مشخصات اقلیمی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک رویشگاه تعیین شد. همچنین مراحل فنولوژیکی، تولید، تراکم، تاج پوشش، ارتفاع گیاه و سیستم ریشه گیاه مطالعه شد. نتایج نشان داد که این گونه در منطقه مورد مطالعه با بارش متوسط سالانه 295 میلیمتر، دمای متوسط سالانه 11.28 درجه سانتی‌گراد و اقلیم نیمه خشک سرد رویش مناسبی دارد. رویشگاه این گونه عمدتا در جهت دامنه‌های شمالی در ارتفاع 1200 تا 1900 متری از سطح دریا در مناطق کوهستانی پراکنش یافته‌است. خاک رویشگاه عمدتا دارای بافت شنی لومی با اسیدیته 7.8، هدایت الکتریکی 1 دسی زیمنس بر متر، ماده آلی 2 درصد و مقدار آهک 27.3 درصد می باشد. میانگین پوشش تاجی و تولید در رویشگاه و دیمزارمرتعکاری شده به ترتیب 9.29 و 61.6 درصد و 227.7 و 2465.4 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل مولفه اصلی نشان داد که از میان عوامل محیطی مورد بررسی به ترتیب متغیرهای شن، سیلت، ماده آلی، هدایت الکتریکی، سنگریزه و ازت همبستگی معنی داری با محور اول داشتند و 28.8 درصد تغییرات را توضیح می دهند.

an investigation on ecological properties and artificial revegetation of thymus trautvetteri klokov medicinal species (case study: rangeland of godali salakh area in bojnourd)

thymus trautvetteri, belonging to lamiaceae family, is one of the most important medicinal plant in iran. it has many uses in food, health care, cosmetics and especially in pharmaceutical industries. in order, this plant know ecological characteristic for introduce and dense cultivation on dryland artificial revegetation. this study was executed in rangeland and dryland artificial revegetation from 2018 to 2021 in bojnourd. in this habitat, different parameters such as climate characters, physical and chemical analysis of the soil were determined. phenological stages and some plant characteristics such as product, density, canopy cover, plant height and root system were studied. the results indicated that this plant could be adapted for regions with annual rainfall average of 295 mm, annual temperature average of 11.28 c􀀀 and semiarid- cold climate. the most habitats of thymus trautvetteri have dispersed in north slope directions and altitude 1200- 1900 m of sea level in mountainous areas. the soil texture of habitat is mainly sandy loam with the ph=7.8, ec=1.0 ds/m, oc= 2.0% and 27.3% lime. in the habitat and dryland artificial revegetation, average of canopy covers and production were 9.29, 61.6% and 227.7, 2465.4 kg in hectare respectively. the results of principal component analysis (pca) revealed that among environmental factors, sand, silt, organic matter, ec, gravel and nitrogen had significant correlations with the first set of factors and explained the 28.8% variation.