بررسی اثر تنش خشکی و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم آبی در منطقه معتدل استان لرستان

این مطالعه به منظور بررسی اثر تنش خشکی و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد در سال زراعی 1398-99 انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‏های کامل تصادفی با تیمار تنش خشکی (در سه سطح شاهد، آبیاری تا گلدهی و آبیاری تا دانه‏بندی) در کرتهای اصلی و تیمارهای تراکم بوته (300، 400، 500 و 600 بوته در متر مربع) و رقم (بهاران و میهن) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تیمارهای تنش خشکی، تراکم و رقم بر اجزای عملکرد دانه اثر داشته و اثر متقابل تنش و تراکم بوته نیز بر صفات ارتفاع بوته و طول سنبله معنی دار شد. همچنین اثر متقابل تنش و رقم نیز بر صفات ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص سطح برگ پرچم معنی دار شد. اثر متقابل تراکم و رقم نیز بر صفات ارتفاع بوته، طول سنبله و قطر میانگره معنی‏دار شد. بالاترین میزان ارتفاع بوته در تیمار تراکم 600 بوته در متر مربع و تیمار بدون تنش خشکی حاصل شد. از طرفی بیشترین میزان ارتفاع بوته در بین همه تیمارها مربوط به رقم بهاران با تراکم 600 بوته در متر مربع بود. همچنین طول سنبله در تیمار آبیاری کامل و در سطح تیمار 500 بوته در متر مربع بیشتر از سایر تیمارهای آزمایش بود. در دو رقم میهن و بهاران وزن خشک برگ پرچم برای این دو رقم به ترتیب 2/8 و 3 گرم بود. بالاترین میزان وزن هزار دانه در رقم میهن و در سطح تیمار آبیاری کامل به میزان 73/7 گرم حاصل شد و نسبت به تیمار آبیاری تا مرحله شیری خمیری (38/6 گرم) حدود 12 درصد افزایش وزن هزار دانه را نشان داد. بالاترین میزان عملکرد دانه به میزان 7480 کیلوگرم در هکتار در تیمار آبیاری کامل و در رقم میهن حاصل شد که نسبت به تیمار آبیاری تا مرحله گلدهی و در رقم بهاران حدود 15 درصد افزایش عملکرد را نشان داد. بالاترین میزان بیوماس گیاهی در تیمار عدم وقوع تنش خشکی به دست آمد و رقم بهاران نیز از نظر بیوماس گیاهی نسبت به رقم میهن دارای برتری بود. بالاترین میزان شاخص برداشت در تیمار عدم وقوع تنش خشکی به میزان 22/9 درصد بود. همچنین نتایج نشان داد که تنش خشکی منجر به کاهش سطح برگ در مرحله 50 درصد گلدهی و همچنین کاهش سطح برگ پرچم شد. براساس نتایج حاصل از این مطالعه مشخص شد که در شرایط وقوع تنش خشکی و همچنین شرایط عدم وجود تنش خشکی میتوان از رقم میهن جهت رسیدن به بالاترین میزان عملکرد دانه در منطقه استفاده نمود.

the effect of drought stress and plant density on yield and yield components of irrigated wheat cultivars in the temperate region of lorestan province

this study was conducted to investigate the effect of drought stress and plant density on yield and some yield components of wheat cultivars in boroujerd agricultural research station in 2019-2020. the experiment was performed as a split factorial in a randomized complete block design. the main plots belonged to drought stress treatments (at three levels of control, irrigation to flowering, and irrigation to grain filling). the sub-plots consisted of plant density treatments (300, 400, 500, and 600 plants m−2) and cultivars (mihan and baharan). the results showed that drought stress, density, and cultivar treatments influenced grain yield components, and the interaction of stress ×plant density significantly affected plant height and spike length. the interaction of cultivar × stress significantly influenced plant height, 1000- seed weight, grain yield, and flag leaf area index. the interaction of cultivar × density was also significant on plant height, spike length, and internode diameter. the highest plant height (87 cm) was obtained in the treatment of 600 plants/m2 without applying drought stress. the highest plant height among all treatments belonged to the baharan cultivar cultivated at a density of 600 plants/m2. the spike length was higher in full irrigation treatment and at the level of 500 plants/m2 than in the other experimental treatments. the dry weights of flag leaves were 2.8 and 3 g in mihan and baharan cultivars, respectively. the highest 1000-seed weight (43.7 g) in the mihan cultivar at the level of complete irrigation treatment increased by about 12% compared to that in irrigation treatment up to grain filling. the highest grain yield (7480 kg/ha) was obtained in the mihan cultivar under complete irrigation treatment, which showed about 15% increase in yield compared to the baharan cultivar (6375 kg/ha) in irrigation treatment up to the flowering stage. the highest amount of plant biomass was obtained in the treatment without drought stress application, and the baharan cultivar was superior to the mihan cultivar in terms of plant biomass production. the highest harvest index was 22.9% in the absence of drought stress treatment. the results also showed that drought stress led to a decrease in leaf area at the 50% flowering stage and a decrease in flag leaf area. based on these results it was founded that in drought stress and non drought stress conditions can cultivated mihan cultivar for achieving to highest grain yield.