بررسی پایش و تغییرات شاخص‌های گیاهی در مراتع نیمه استپی خلیل بیگ ارسنجان فارس

افزایش شناخت محیطزیست و تلاش برای مدیریت پایدار منابع طبیعی نیازمند مطالعه و پایش، درمقیاسهای زمانی و مکانهای گوناگوناست. تغییرات مداوم را باید جز جدایی‌ناپذیر هر اکوسیستم دانست. مراتع نیز به‌عنوان اکوسیستم‌های طبیعی از این موضوع مستثنا نیستند. به‌طوری ‌که پایش مرتع به مفهوم بررسی مستمر این اراضی با توجه به اهمیت اکولوژیک، کارکردهای اقتصادی و تغییرات دائمی این منابع، امری ضروریست. بر این اساس پایش مراتع خلیل بیگ شهرستان ارسنجان به مدت 2 سال (1399 و 1400) انجام شد. شاخص‌های گیاهی مورد ارزیابی شامل درصد تاج پوشش گونه‌های گیاهی، میزان تولید گونه‌های گیاهی، درصد لاشبرگ، سنگ و سنگریزه، خاک عاری از پوشش، وضعیت و گرایش مرتع بودند. نتایج نشان داد میزان درصد تاج پوشش گیاهی از 10.98 درصد در سال 1400 تا 15.5 درصد در سال 1399 و میزان تولید از 350.208 تا 566.306 کیلوگرم ماده خشک در هکتار متغیر بود. وضعیت مرتع در حالت ضعیف در دو سال مورد بررسی قرار داشته و گرایش آن منفی بود. براساس نتایج مقایسات انجام شده با استفاده از آزمون t مستقل، اکثر شاخص‌های تاج پوشش گیاهان (فرم‌های رویشی و کلاس‌های خوشخوراکی مختلف) و شاخص‌های تولید (فرم‌های رویشی و کلاس‌های خوشخوراکی مختلف) بین دو سال دوره بررسی (سال 1399 نماینده یک سال مرطوب و سال 1400 نماینده یک سال خشک) تفاوت معنی‌داری در سطح 1 و 5 درصد داشتند. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان داد که میزان بارش پاییز و زمستان، میزان بارش سالانه ، متوسط دمای کمینه و متوسط دمای سالانه بیشترین همبستگی را در میزان تاج پوشش و تولید کل گیاهان منطقه بر عهده داشته اند. با مطالعه پایش مراتع و بررسیهای شاخصهای گیاهی متاثر از عوامل اقلیمی منطقه میتوان با بکار بردن مدلهای رگرسیونی بدست آمده، تولید و تاج پوشش گیاهی مراتع را پیشگویی و برآورد کرد.

investigating the monitoring and changes of plant indices in the semi-steppe rangelands of khalil beyg arsanjan, fars

rangeland monitoring is necessary in the sense of continuous investigation of these lands, considering the ecological importance, economic functions and constant changes of these resources. based on this, monitoring of khalil beyg rangelands in arsanjan city was done for 2 years (2020 and 2021). the evaluated plant indices included the percentage of canopy cover of plant species, production rate of plant species, percentage of litter, stones and pebbles, bare soil, rangeland condition and trend. the results showed that the percentage of plant canopy cover ranged from 10.98% in 2020 to 15.5% in 2021 and the amount of production varied from 350.208 to 566.306 kg of dry matter per hectare. the range condition of the poor state has been investigated in two years and its trend was negative. based on the results of the comparisons made using the independent t test, most of the plant canopy cover indices (vegetative forms and different palatable classes) and production indices (vegetative forms and different palatable classes) between the two the year of the survey period (2020 represents a wet year and 2021 represents a dry year) had a significant difference at the level of 1 and 5%. the results of pearson’s correlation test also showed that the amount of fall and winter precipitation, annual precipitation, average minimum temperature and average annual temperature had the highest correlation in the canopy cover and total production of plants in the region.