تحلیل روند بلند مدت تغییرات کارایی مصرف آب گوجه‫ فرنگی‬‬‬‬‬‬‬‬ (lycopersicon esculentum) در مناطق جنوبی، جنوب غربی و مرکزی ایران‬‬‬‬‬

گسترش کمبود آب و افزایش تقاضا برای محصولات باغی بحث های زیادی را در مورد بهبود بهره وری و کارایی مصرف آب در بخش کشاورزی ایجاد کرده است. بدین منظور کارایی مصرف آب گوجه فرنگی (lycopersicon esculentum) در برخی از مناطق جنوبی، جنوب غربی و مرکزی کشور از جمله بندر عباس ،اهواز ،دزفول شهر کرد ،فسا ،شیراز ،اصفهان کرمان و یزد در یک دوره بلند مدت 23 ساله (1369 تا (1392) مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، تبخیر و تعرق روزانه و ضریب گیاهی روند تغییرات نیاز آبی، عملکرد، سطح زیرکشت و کارایی مصرف آب گوجه فرنگی با استفاده از آزمون های من-کندال و پتیت ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین نیاز آبی گوجه فرنگی (1137 و ٦٤٢ میلی متر به ترتیب در یزد و شهر کرد به دست آمد نیاز آبی گوجه فرنگی در فسا بر خلاف دزفول و شیراز روندی افزایشی و معنی دار با شیب ٥/٦ میلی متر به ازای هر سال داشت ،همچنین بیشترین کارایی مصرف آب ٥/٦) کیلوگرم در متر مکعب) و افزایش کارایی مصرف آب به ازای هر سال 0/07 کیلوگرم در متر مکعب در فسا به دست آمد علاوه براین کارایی مصرف آب به ازای هر 100 کیلوگرم محصول گوجه فرنگی در واحد ،سطح 0/1 کیلوگرم در متر مکعب افزایش یافت در حالی که بین کارایی مصرف آب و نیاز آبی رابطه منطقی مشاهده نشد علاوه بر این، نوسانات عملکرد نسبت به نیاز آبی با استفاده از رسم خط مرزی مورد بررسی قرار گرفت. در نیاز آبی ،یکسان نوسان بالایی از عملکرد مشاهده شده است که نشان دهنده خلاء عملکرد گوجه فرنگی است. در مجموع عدم مشاهده رابطه بین کارایی مصرف آب و نیاز آبی در دامنه 600 تا 1000 میلی متر، احتمالاً به دلیل خلاء عملکرد ناشی از سو مدیریت در مزارع بود یکی از روش هایی که باعث بهبود بهره برداری آب در بخش کشاورزی و در نهایت افزایش راندمان مصرف آب می،شود تخمین میزان آب مصرفی گیاهان می باشد.

Long term trend analysis of changes in tomato (Lycopersicon esculentum) water use efficiency in the southern regions of Iran

In order to improve water utilization management the trends of changes in crop water requirement (CWR), yield, cultivation area and water use efficiency (WUE) of tomato in some regions of Iran evaluated in a 23 year long term (1990 2013) by measuring evapotranspiration (ET) and crop coefficient (Kc). Highest (1137 mm) and lowest (642 mm) CWR of tomato observed in Yazd and Shahrekord cities respectively. Unlike Dezful and Shiraz, this characteristic has a significant increasing trend with a slope of 5.6 mm per year in Fasa. Furthermore, unlike Fasa, tomato yield in Ahvaz, Bandar Abbas, Shahrekord and Yazd has a significant increasing trend. The maximum (49.5 ton/ha) and minimum (19.4 ton/ha) tomato yield and also the maximum (5.6 Kg/m3) and minimum (2.4 Kg/m3) WUE was observed in Fasa and Kerman, respectively. However, the highest reduction (0.1 kg/m3) and highest increase (0.07 kg/m3) in WUE per year was obtained in Ahvaz and Fasa respectively. The results of this study showed that the WUE has a linear relationship with tomato yield. So that the water consumption per 100 kilograms of tomatoes yields per unit of area increased 0.1 kg/m3. While there was no logical relationship between WUE and CWR. By drawing the boundary line, which represents potential yield against the CWR, high fluctuation of tomato yield in a steady interval of water requirement was estimated. Overall, the lack of a relationship between the WUE and CWR in the range of 600 to 1000 mm was due to yield gap caused by malpractice in the farms.