ارزیابی شاخص ‏های مقاومت به خشکی و استفاده از روش بای‏ پلات در اکوتیپ‏ های گاودانه

به منظور ارزیابی قابلیت استفاده از شاخص‏های مقاومت به خشکی در اکوتیپ‏های گاودانه، دو آزمایش جداگانه (محیط بدون تنش و تنش) در شرایط مزرعه در دانشگاه ولی‏عصر (عج) رفسنجان در سال زراعی 97-1396 در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. شاخص‏های مختلف مقاومت به خشکی شامل شاخص حساسیت به تنش (ssi)، تحمل به خشکی (tol)، بهره‏وری متوسط (mp)، میانگین بهره‏وری هندسی (gmp)، میانگین هارمونیک (hm) و تحمل به تنش (sti) بر اساس عملکرد دانه اکوتیپ‏ها در محیط بدون تنش و تنش محاسبه شدند. تجزیه واریانس نشان داد اختلاف معنی‏داری (0.01>p) بین اکوتیپ‏ها از نظر عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش خشکی و شاخص‏های مورد بررسی وجود داشت. همچنین نتایج نشان داد که در محیط تنش خشکی شاخص‏های mp، gmp، hm و sti بدلیل دارا بودن همبستگی مثبت و معنی‏دار (0.01>p) با عملکرد (بدون تنش و تنش) به عنوان مناسب‏ترین شاخص‏ها در جهت شناسایی اکوتیپ‏های گاودانه با عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی تعیین شدند. بر اساس مقادیر این شاخص‏ها و همچنین کاربرد نمودار پراکنش سه‏بعدی و نمودار چند متغیره بای‏پلات اکوتیپ‏های بایقوت و سقزچی متحمل‏ترین اکوتیپ‏های گاودانه در محیط تنش خشکی در شرایط آب و هوایی رفسنجان شناخته شدند.

Evaluation of drought tolerance indices and byplot method in bitter vetch ecotypes

In order to determine the most desirable index of drought tolerance in bitter vetch ecotypes, two separate experiments (non stress and stress) were conducted in field condition during 2018 using randomized complete block design with four replications. Quantitative drought resistance and susceptibility indices including Stress susceptibility index (SSI), Stress tolerance (TOL), Mean productivity (MP), Geometric mean productivity (GMP), Harmonic mean (HM) and Stress tolerance index (STI) based on grain yield in stress and non stress conditions, were calculated for each ecotypes. Combined analysis of variance over two conditions showed there were significant differences (p < 0.01) among ecotypes for grain yield in stress and non stress conditions. Also, there were significant differences (p < 0.01) between ecotypes for all drought tolerance and resistance indices. MP, GMP, HM and STI were highly correlated (p < 0.01) with grain yield under both stress and non stress conditions. Therefore, they were recommended as the best indices to identify high yielding ecotypes for stress and non stress conditions. Based on these indices two ecotypes Saghazchi and Bayghot were identified as the highest yielding ecotypes under both stress and non stress conditions. Results of three dimensional and byplot graphs recognized the same ecotypes as highest yielding in both conditions, similarly.