تعیین مناسب‌ترین صفات اثر گذار بر عملکرد ژنوتیپ‌های گندم نان تحت شرایط مطلوب و خشکی در منطقه داراب استان فارس

تنش خشکی مهمترین عامل محدود کننده‌ی عملکرد دانه‌ی گندم بویژه در مناطق جنوبی ایران است. به‌منظور شناسایی مناسب‌ترین صفات زراعی موثر بر عملکرد دانه‌ی ژنوتیپ‌های امید‌بخش گندم نان (16 ژنوتیپ) در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی، این آزمایش در سال‌های 92- 1391 و 93 -1392 در منطقه‌ی داراب استان فارس اجرا شد. تنش خشکی پس از مرحله‌ی گلدهی شروع و تا مرحله‌ی رسیدگی فیزیولوژیک ادامه یافت. در انتهای فصل رشد، صفت ‌تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک یاداشت‌برداری شد و صفات عملکرد دانه،‌ عملکرد زیست توده،‌ وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد گلچه در سنبلچه، تعداد پنجه در واحد سطح و ارتفاع بوته اندازه گیری شدند و صفت شاخص برداشت محاسبه شد. چهار روش آماری شامل: همبستگی ساده،‌ رگرسیون خطی چندگانه، رگرسیون گام به گام و تجزیه‌ی مسیر جهت بررسی روابط بین عملکرد دانه و صفات مذکور در هر دو شرایط رطوبتی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که در میان صفات مورد مطالعه، عملکرد زیست توده و شاخص برداشت موثرترین صفات اثرگذار بر روی عملکرد دانه در شرایط مطلوب رطوبتی بودند. درمقابل، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد زیست توده به عنوان مهمترین صفات اثرگذار بر عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی مطرح شدند. با توجه به اکثر روش‌های آماری، نقش عملکرد زیست توده در عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی کمتر از شرایط مطلوب بود. همچنین، در شرایط تنش خشکی افزایش عملکرد دانه را می‌توان به شاخص برداشت بیشتر نسبت داد.

Determination the most suitable effective traits on grain yield of bread wheat genotypes under normal and drought conditions in Darab region, Fars Province

Drought stress is the most limiting factor for producing wheat grain yield, especially in southern Iran. In order to recognize the most influential appropriate agronomic traits on grain yield of promising wheat genotypes (16 line) under normal irrigation and drought stress conditions, this study was conducted at Darab, Fars province in 2012 2013 and 2013 2014. Drought stress was started after anthesis and continued to physiological maturity. Days to physiological maturity was counted during growing seasons. At the end of growing seasons, 1000 kernal weight, grain no. per spike, spikelet no. per spike, floret no. per spikelet, tiller no. per unit area, crop height, grain yield, above ground biological yield (BY) and harvest index (HI) were measured. Four statistical methods including simple correlation, multiple linear regression, stepwise regression and path analysis were used for determined the relationship between the above mentioned traits and grain yield under the two irrigation treatments. Results showed that BY and HI for normal irrigation and for drought condition days to physiological maturity, BY and HI were the most important influential traits on yield. Based on the most statistical analysis, the BY role on grain yield was lower at drought condition than normal irrigation. Also, improving grain yield was attributed to HI under drought condition.