اثر روش‌های خاک‌ورزی و بقایای ذرت بر عملکرد گندم، فراوانی ماده آلی و کرم‌‌های خاکی در زرقان فارس

به منظور بررسی اثر روش‌های خاک‌ورزی (خاک‌ورزی رایج، کم خاک‌ورزی و بی خاک‌ورزی) و مدیریت بقایای گیاهی ذرت (حفظ بقایا و حذف تمام بقایا از سطح خاک) بر محتوای ماده آلی خاک، فراوانی کرم‌های خاکی و پاسخ عملکرد گندم، آزمایشی در سال زراعی 96-1393 به صورت کرت‌های یک بار خُرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در زرقان فارس اجرا شد. خاک‌ورزی رایج و حذف بقایا نسبت به خاک‌ورزی حفاظتی منجر به کاهش 15 و هشت درصدی ماده آلی خاک در دو عمق صفر-10 و 10-20 سانتی‌متری شد. در مقابل، حفظ بقایای گیاهی در خاک‌ورزی رایج نسبت به حذف بقایا منجر به افزایش 27 درصدی محتوای ماده آلی خاک شد. بیشترین فراوانی کرم‌های خاکی در بی خاک‌ورزی و حفظ بقایا حاصل شد در حالی که خاک‌ورزی رایج و حذف بقایا نسبت به کم خاک‌ورزی و بی خاک‌ورزی فراوانی کرم‌های خاکی را 17 درصد کاهش داد. هم‌چنین، بیشترین عملکرد دانه (8113 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت گندم (40.26 درصد) به ترتیب در کم خاک-ورزی و خاک‌ورزی رایج با حفظ بقایای گیاهی ذرت حاصل شد. عملیات بی خاک‌ورزی و حفظ بقایا میزان عملکرد دانه گندم را نسبت به کم خاک‌ورزی بیش از 40 درصد کاهش داد. به‌طور کلی در تناوب پیوسته گندم-ذرت جهت حفظ پتانسیل عملکرد گندم، بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش فعالیت کرم‌های خاکی انجام عملیات کم خاک‌ورزی و نگهداری بقایای گیاهی ذرت در سطح خاک قابل توصیه است.

Effect of tillage methods and corn residue on wheat yield, soil organic matter content, and earthworm population in Zarghan, Fars

A 3-year field experiment was conducted to evaluate the effects of tillage methods (conventional tillage (CT), reduced tillage (RT), and No-Till (NT)) and corn residue (residue removal and retention) on soil organic matter content (OM), earthworm population, and wheat yield at Zarghan, Fars province in 2013-2016. The experimental was a split-plot based on randomized complete block design with three replications. Soil organic matter decreased by CT method and residue removal at 15 and 8% in the soil depth ranges of 0-10 and 10-20 cm compared to conservation tillage, respectively. In contrast, applying CT method accompanied by keeping residue increased OM content by 27% compared to residue removal. The highest earthworm population was obtained by NT method and residue retention, while the earthworm population decreased by CT method and residue removal at 17% compared to RT and NT methods. The highest grain yield (8113 kg ha-1) and harvest index (40.26%) of wheat were obtained by RT and CT methods when residue returned, respectively. Applying NT method and residue retention reduced wheat yield up to 40% compared to RT method. It is concluded that, to grantee the wheat yield potential and improve earthworm activity and soil fertility under wheat-corn rotation, adopting RT method accompanied by corn residue retention on the soil surface, is recommended.