تاثیر آرایش کاشت بر عملکرد دانه و خصوصیات ریخت‌شناسی سویا (glycine max l.) در رقابت با علف‌های هرز

به‌منظور بررسی تاثیر آرایش کاشت بر خصوصیات مورفولوژیک سویا در رقابت با علف‌های هرز، آزمایشی در مزرعه دانشگاه یاسوج در تابستان 1389 اجرا شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی، علف‌ ‌هرز در دو سطح (با و بدون علف هرز) و عامل فرعی ترکیب فاصله ردیف (30، 45 و 60 سانتی‌متر) و تراکم کاشت سویا (40، 50 و 60 بوته در مترمربع) بود. نتایج نشان داد که تراکم کاشت و فاصله ردیف تاثیر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، قطر ساقه و عملکرد دانه سویا داشت. با افزایش تراکم و کاهش فاصله ردیف، عملکرد دانه سویا افزایش یافت؛ به‌طوری‌که بیشترین عملکرد دانه (240.60 گرم بر مترمربع) از تراکم 60 بوته در مترمربع و در بین فاصله‌های کاشت بیشترین عملکرد دانه (236.8 گرم بر مترمربع) از فاصله کاشت 30 سانتی‌متر به‌دست آمد. همچنین خصوصیات مورفولوژیک علف‌های هرز (سلمه‌تره و تاج‌خروس) به‌طور معنی‌داری تحت تاثیر تراکم بوته و فاصله ردیف کاشت سویا قرار گرفت؛ به‌طوری‌که افزایش تراکم کاشت سویا از 40 به 60 بوته در مترمربع و کاهش فاصله ردیف سویا از 60 به 30 سانتی‌متر به‌ترتیب منجر به کاهش 22.7 و 29.8 درصدی وزن خشک علف هرز تاج‌خروس گردید. به‌طور کلی نتایج نشان داد که تغییر در آرایش کاشت (فاصله بوته و فاصله ردیف کاشت) در سویا از طریق تاثیر بر توان رقابتی گیاه زراعی در مقابل علف‌های هرز می‌تواند به عنوان یک راهکار زراعی و غیر شیمیایی برای کاهش اثر تداخلی علف‌های هرز مورد استفاده قرار گیرد.

Effect of Planting Patterns on Grain Yield and Morphological Characteristics of Soybean (Glycine max L.) in the Competition with Weeds

To investigate the effect of planting patterns on morphological characteristics of soybean (cv. Villiam) in the competition with weeds, an experiment was carried out in summer of 2010 at the field of Agriculture Research Station of Yasouj University. In this study a split factorial was used based on Randomized Complete Block Design with three replications. The main factors were (weedy and weed control) and subplots were row spacing (30, 45 and 60 cm) and soybean plant density (40, 50 and 60 plants m 2). The results showed that plant density and row spacing of soybean had significant effects on plant height, leaf area index, stem diameter and grain yield of soybean. With increasing of density and reduction of row spacing, increased grain yield of soybean, so that among the density different treatments the highest grain yield (240.6 gr m 2) was obtained from density of 60 plants m 2 and among the treatments of row spacing different the most grain yield (236.8 gr m 2) was obtained from 30 cm row spacing. Weed morphological characteristics (Lambsquarters and Amaranthus) was significantly affect by the plant density and row spacing of soybean, so that increasing of plant density and reduction of row spacing led to reduction of 22.7 and 29.8 percent dry weight of Amaranthus of weeds, respectively. The results, totally showed that changes in soybean planting patterns (plant spacing and row spacing) via effects on plant competitive ability against weed can be used as an cultural and non chemical method for weed control.