ارزیابی عملکرد و شاخص‌های سودمندی در نسبت‌های گوناگون کشت مخلوط لوبیا و آفتابگردان

کشت مخلوط علاوه بر افزایش عملکرد در مقایسه با کشت خالص، سبب افزایش تنوع زیستی در اکوسیستم‌های کشاورزی می‌گردد. به منظور ارزیابی عملکرد دانه و شاخص‌های سودمندی کشت مخلوط آفتابگردان (helianthus annuus l.) و لوبیای محلی گیلان (phaseolus vulgaris l.)، آزمایشی در سال زراعی 94-1393، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان صومعه‌سرا، ایران، اجرا شد. نسبت‌های کشت شامل 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (لوبیا:آفتابگردان) به روش جایگزینی بودند. نسبت‌های گوناگون کشت مخلوط اثر معنی‌داری بر تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه لوبیا و در آفتابگردان بر ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد طبق در بوته، وزن صد دانه، تعداد دانه در طبق و عملکرد دانه داشتند. مقادیر نسبت برابری زمین (ler)، در نسبت‌های کشت 25:75 و 50:50 (لوبیا:آفتابگردان) کمتر از یک بود، حال آنکه در نسبت کشت 75:25 لوبیا:آفتابگردان، برابر با 15/1 گردید، که نشان می‌دهد این نسبت دارای سودمندی 15 درصد در مقایسه با سامانه تک‌کشتی بود. ضریب ازدحام نسبی (rcc) در نسبت‌های‌ کشت 75:25 و 50:50 (لوبیا:آفتابگردان) برای آفتابگردان بیشتر از یک بود، بنابراین این گونه به عنوان گیاه غالب بود و لوبیا با مقادیر rcc کمتر به عنوان گیاه مغلوب بود. شاخص نسبت رقابت (rc) در تمام نسبت‌های کشت برای لوبیا کمتر از یک بود، که نشان می‌دهد لوبیا در سامانه کشت مخلوط نسبت به آفتابگردان قابلیت رقابت کمتری دارد. در مجموع به نظر می‌رسد که سامانه کشت مخلوط لوبیا و آفتابگردان مزیت قابل توجهی در مقایسه با کشت خالص داشت و نسبت اختلاط 75:25 (لوبیا:آفتابگردان) بهترین نسبت کشت بود.

Yield and productivity indices of common bean and sunflower intercropping in different planting ratios

Intercropping beside of increasing of yield than sole crops, enhance heterogeneity and biodiversity in agroecosystems. To evaluate yield and productivity indices of Guilan lanrace bean (Phaseolus vulgaris L.) and sunflower (Helianthus annuus L.) intercropping, a field experiment was conducted as randomized complete block design with three replications in 2014 15 growing season, at Somea Sara, Iran. The planting ratios were 0:100, 25:75, 50:50, 75:25 and 100:0 (bean: sunflower) using replacement method. Intercropping had significant effect on pods per plant and seed yield of bean, and it had significant on plant height, head diameter, heads per plant, 100 seed weight, seeds per head and grain yield of sunflower. The land equivalent ratio (LER) were less than one in 75:25 and 50:50 (bean: sunflower) intercropping ratios, while it was equal to 1.15 in 25:75 bean sunflower intercropping ratio, which indicates the intercropping cultivation of beans sunflower had the highest efficiency by 15%. Sunflower in the planting ratios of 25:75 and 50:50 (bean: sunflower) had the highest relative crowding coefficient (RCC), therefore it was a dominant crop and bean had the least RCC and was a reccesive crop. The competitive ratio value (CR) of bean was less than one, which this means that bean was less competitive than sunflower in the intercropping system. It is concluded that sunflower and bean intercropping system have a substantial advantage compared to sole cropping systems and the intercroping ratios of 25:75 (bean sunflower) was as superior planting ratio.