تحلیل عاملی، همبستگی ژنتیکی و روابط علیت صفات مختلف در ژنوتیپ‌های گندم دوروم

به منظور بررسی روابط علی و معلولی صفات موثر بر عملکرد دانه گندم دوروم، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 18 ژنوتیپ در چهار تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان انجام شد. در تجزیه به عامل‌ها، فاکتور اول عامل موثر بر خصوصیات برگ پرچم، فاکتور دوم عامل موثر بر ارتفاع و فاکتور سوم عامل موثر بر عملکرد نامیده شد. طبق نتایج همبستگی ژنتیکی صفات عملکرد زیست‌توده، عملکرد کاه، تعداد دانه در سنبله و طول سنبله همبستگی مثبت بسیار قوی با عملکرد دانه داشتند. بر اساس نتایج رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت، صفات عملکرد کاه، تعداد دانه در سنبله و طول پدانکل وارد مدل رگرسیونی شدند به طوری که عملکرد کاه دارای بیشترین اثر مستقیم و بزرگ بر عملکرد دانه بود. از آنجا که صفات تعداد دانه در سنبله و عملکرد کاه اهمیت بیشتری داشتند، می‌توان در برنامه‌های اصلاح گندم دوروم به این صفات توجه داشت. در این تحقیق، تجزیه بای پلات برای بررسی همزمان صفات و جایگاه ژنوتیپ ها در ارتباط با آنها استفاده شد و بر این اساس، ارقام dehdasht، seimareh، pod-20 و alas به عنوان بهترین ارقام معرفی شدند.

Factor analysis genetic correlation and path analysis of different traits in durum wheat genotypes

In order to investigate the path analysis of effective traits on durum wheat yield, an experiment was conducted based on randomized complete block design with 18 genotypes and four replications in Agricultural and Natural Resources Research Center of Lorestan province during 2014–2015. In Factor analysis, the first factor was named as influencing factor on flag leaf characteristics, the second factor was named as influencing factor on height, and the third factor was named as influencing factors on yield performance. According to results of genetic correlations, biomass yield, straw yield, kernel per spike and spike length had very strong positive correlation with grain yield. According to results of stepwise regression and path analysis, straw yield, kernel per spike and peduncle length entered to the regression model, and so the straw yield had highest and largest direct effect on grain yield. As kernel per spike and straw yield were more important, these traits could be advisable in breeding programs of durum wheat. In present research, bi plot analysis was used to simultaneous study of traits and discrimination of genotypes related to these traits, and hence, genotypes of Dehdasht, Seimareh, Pod-20 and Alas were introduced as hopefull genotypes for future breeding programs.