خصوصیات اکولوژیک گونه دارویی سنبل‌الطیب کوهی (valeriana sisymbriifolia) در استان یزد (مطالعه موردی منطقه بهاباد)

گونه سنبل الطیب کوهی گیاهی است از تیره والریاناسه که از زمانهای قدیم تاکنون به عنوان آرامش بخش اعصاب و برای رفع بی خوابی مورد استفاده قرار می گیرد. این تحقیق به منظور شناخت برخی خصوصیات اکولوژیکی، تلاش در جهت زراعی کردن و همچنین جلوگیری از تخریب این گونه در رویشگاه طبیعی انجام شده است جهت انجام این تحقیق ویژگی های رویشگاهی این گونه مانند اقلیم، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک گونه های همراه فنولوژی و خصوصیات بیومتری جمعیت این گونه بررسی شده است. پس از جمع آوری بذرها اثرات تیمارهای مختلف بر جوانه زنی آنها مورد بررسی قرار گرفت؛ که نتایج نشان می دهد این گونه در شیب شمالی کوه های کم کوئیه بهاباد استان یزد در ارتفاع 1850 متر از سطح دریا پراکنش دارد. اقلیم محل پراکنش بر اساس روش دکتر کریمی خشک هست. علاوه بر این نتایج نشان داد که خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک حاکی از بافت لومی شنی، غیر شور، با اسیدیته خنثی رو به قلیایی و مواد آلی کم و میزان آهک 30-35% برای رویش سنبل الطیب مناسب است. بر اساس تحقیق حاضر تجدید حیات این گونه به خوبی انجام گرفته و زمان رشد رویشی آن از ابتدای اردیبهشت تا انتهای تیرماه بوده است. گونه های همراه در رویشگاه شامل ارس، بادام کوهی، شن، عروس سنگ و شیر خشت می باشد که نشان دهنده ی نیاز رطوبتی مناسب و اقلیم مناطق کوهستانی است نتایج همچنین نشان می دهد که تیمارهای اسید جیبرلیک و نیترات پتاسیم و سرمادهی در اکثر غلظت های به کار برده شده تاثیر معنی داری بر افزایش جوانه زنی بذرهای این گونه نسبت به شاهد نداشته اند. از نتایج این تحقیق می توان برای گسترش این گونه دارویی در مناطقی با شرایط اکولوژیکی مشابه، جهت حفظ و بهره برداری مناسب استفاده کرد.

Study on ecological characteristics of Valerianasisymbriifolia in Yazd (Case study: Bahabad area)

Valeriana sisymbriifolia species is a kind of Valerianaceae which has been used as soothing nerves, eliminating insomnia from past until now. This study was conducted for recognizing some ecological characteristics, trying in order to farming, and preventing its destruction in the natural habitat. Habitat characteristics of this species such as climatology, soil characteristics, associated species, phenology and biometric characteristics of population were investigated in order to research. After collecting the species’ seeds, the effects of different treatments on germination were investigated. The results indicate this species are distributed in height of 1850 meters above sea level in the northern slope of the Kam Kuiye mountains of Bahabad city of the Yazd province. The site’s climate is cold and dry based on Dr. Karimi method. Moreover, soil characteristics’ studies show that sandy loam texture ,non-saline, with neutral PH near alkaline, low organic material, 30-35% lime for growing of Valerian is suitable. According to this study regeneration of this species is done well and its vegetative growth time is from April to July. In this site, Juniperus, Amygdalus scoparia, Lonicera, Dionysia, Cotoneatster are seen, that indicate adequate moisture need and mountainous areas climate. The results also show that gibberellic acid and potassium nitrate and cooling treatments used in most concentrations did not have significant effect on increasing of seeds germination of this species compared to control. The results of this study can be used to develop this medicinal species in areas with similar ecological conditions for conserving and using of this species.