اثر تنش دمای پایین بر ویژگی‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی برخی ژنوتیپ‌های شبه لیموی موجود در شمال کشور

مرکبات جزء درختان همیشه سبز نیمه گرمسیر بوده که حساس به تنش یخبندان می باشند در این پژوهش میزان آسیب پذیری شش ژنوتیپ بومی شبه لیمو (شماره 6-1) در مقایسه با ارقام متحمل (انشو) و حساس (پرشین لایم) به دمای پایین در شرایط کنترل شده نسبت به تنش دمای پایین (3، ٠، ٣- و ٦-) مورد مطالعه قرار گرفت آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد، تجزیه واریانس داده ها نشان داد که برهمکنش ژنوتیپ و دما در و بر نشت ،یونی آب گزیدگی ،برگ پراکسیداسیون لیپید محتوی پرولین و ظرفیت آنتی اکسیدانی معنی دار گردید. این در حالی است که برهمکنش دما ژنوتیپ بر صفات کربوهیدرات کل کلروفیل b ،a کل و کارتنوئیدها معنی دار نبود بیشترین مقدار نشت یونی با میانگین (91/628%)، آب گزیدگی برگ (با میانگین%99/3) و واکنش پراکسیداسیون لیپید (با میانگین 3/32 میکروگرم گرم وزن تر برگ) در شاهد حساس پرشین لایم در دمای ٦- درجه سانتی گراد ثبت گردید. در مقابل بیشترین محتوی پرولین (32/00٦ میلی گرم در گرم وزن تر برگ) و ظرفیت آنتی اکسیدانی (73/36%) در شاهد متحمل انشو در دمای 3- درجه سانتی گراد مشاهده شد. صفات کربوهیدرات کل، کلروفیل a و کل فقط تحت تاثیر عامل ژنوتیپ قرار گرفتند بیشترین مقدار کلروفیل a (با ٢/٣٥٩ میلی گرم در گرم وزن تر برگ) و کلروفیل کل ( 2/932 میلی گرم در گرم وزن تر برگ) و بالاترین محتوى کربوهیدرات کل (٣٣/٤٨٦ میلی گرم در گرم وزن تر برگ) در شاهد متحمل انشو مشاهده شد. در بین ژنوتیپ های بومی شبه لیموی مورد مطالعه واکنش های متفاوتی نسبت به تنش دمای پایین ثبت گردید. به طوری که بعد از شاهد متحمل ،انشو ژنوتیپ بومی شبه لیموی شماره ٦ در مقابل تنش دمای پایین مقاومت بهتر نشان داد. در مقابل در اغلب صفات تخریبی مورد مطالعه ژنوتیپ بومی شبه لیموی شماره 2 در جایگاه آماری مشابه و یا نزدیک به شاهد حساس پرشین لایم قرار داشت؛ بنابراین ژنوتیپ بومی شبه لیموی شماره 2 در مقایسه با 5 ژنوتیپ شبه لیموی دیگر، نسبت به تنش دمای پایین حساس تر بود.

Effect of low temperature stress on biochemical and physiological characteristics of some native genotypes of like-lime in the north of Iran

In this study, the vulnerability of six native genotypes of like-lime (1-6 number) with control tolerant variety of Unshiu and sensitive variety of Persian lime (to low temperature) were studied low temperature stress ( 3, 0, -3 and -6˚C), on physiological responses, in a completely randomized design with Tukey´s mean comparison. Analysis of variance showed that in the interaction between genotype and temperature, leaf water soaking, electrolyte leakage, lipid peroxidation, proline content and antioxidant capacity were significant. It was while in reaction of temperature and genotype, total carbohydrates, chlorophyll a, b, total and Carotenoids have not significant differences. Therefore, in comparison of data, the highest of leaf water soaking (91/628%), electrolyte leakage (99.3%) and lipid peroxidation (3.32 µgr/gr FW) were recorded in control sensitive plant (Persian lime) at temperature of -6˚C. Versus, the highest proline content (32.006 mg/gr leaf fresh Weight) and antioxidant capacity (73.36%) were observed in control tolerant plant (Unshiu) at temperature of -3˚C. It is noteworthy that total carbohydrate, chlorophyll a and total, were significantly different only under the influence of genotype factor. Accordingly, the maximum amount of chlorophyll a (2.359 mg/gr leaf fresh Weight), total chlorophyll (2.932 mg/gr leaf fresh Weight) and total carbohydrate (33.486 mg/gr leaf fresh Weight) were measured in in control tolerant plant (Unshiu). It should be noted that among the six native genotypes of like-lime studied, different reactions were recorded under low temperature. So that after control tolerant plant (Unshiu), native genotypes like-lime No. 6 showed better resistance against low temperature stress.