تاثیر میکوریزا و محلول پاشی متانول بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم تحت شرایط تنش کم آبی

چکیده:این پژوهش در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392 به صورت اسپلیت فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه خرم‌آباد اجرا شد. عوامل مورد مطالعه شامل تنش کم آبی انتهای فصل در کرت‌های اصلی شامل: آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید (به ترتیب آبیاری بر اساس 40، 60 و 80 درصد تخلیه رطوبتی آب قابل استفاده گیاه در خاک) و کود زیستی میکوریزا و محلول‌پاشی متانول در چهار سطح (بدون تلقیح قارچ میکوریزا+ محلول‌پاشی آب مقطر(شاهد)، تلقیح قارچ میکوریزا+ محلول‌پاشی آب مقطر، بدون تلقیح قارچ میکوریزا+ محلول پاشی متانول و تلقیح قارچ میکوریزا + محلول‌پاشی متانول) و عامل رقم شامل سه رقم گندم آبی افلاک، دنا و الوند بود. نتایج تجزیه مرکب دو ساله نشان داد که تنش کم آبی موجب کاهش وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت شد. تلقیح قارچ میکوریزا و محلول‌پاشی متانول در شرایط تنش کم آبی ملایم و شدید موجب کاهش و تعدیل اثرات منفی تنش رطوبتی گردید. واکنش ارقام به تنش کم آبی متفاوت بود، کاهش عملکرد در رقم گندم نان الوند در شرایط تنش کم آبی ملایم و شدید، بیشتر از ارقام افلاک و دنا بود. رقم گندم دوروم دنا در شرایط تنش شدید دارای عملکرد بیشتری نسبت به دو رقم دیگر بود. نتایج نشان داد تلقیح قارچ میکوریزا و محلول پاشی متانول می‌توانند برای جبران خسارات ناشی از تنش کم آبی انتهای فصل رشد در زراعت گندم آبی مورد توجه و استفاده قرار گیرند.

The effect of mycorrhiza and methanol foliar application on yield and yield components of wheat cultivars under water deficit stress conditions

ABSTRACTA factorial experiment with split plot arrangement using the randomized complete blocks design with three replications was carried out in Khorramabad in the two crop years of 2012-2013 and 2013-2014. Water deficit stress in the main plots at the end of the growing season at three levels (desirable irrigation, mild stress, and severe stress equivalent to 40, 60, and 80% depletion of soil moisture available to plants, respectively) was one of the studied factors. Mycorrhiza biofertilizer and methanol sprays at four levels (no inoculation + distilled water spray, inoculation with mycorrhizal fungi + distilled water spray, no inoculation with mycorrhizal fungi + methanol spray, and inoculation with mycorrhizal fungi + methanol spray) was another studied factor, and so was the cultivar factor (the three irrigated wheat cultivars of Aflak, Dena, and Alvand). Results indicated Inoculation with mycorrhizal fungi and methanol sprays under mild and severe water stress conditions decreased and modified the negative effects of water stress. The cultivars responded differently to water deficit stress: mild and severe water deficid stress reduced yield of the Alvand cultivar more than they did those of the Aflak and Dena cultivars. Under conditions of severe water stress, the durum cultivar Dena had a higher yield compared to the other two cultivars. Results of this research indicate inoculation with mycorrhizal fungi and foliar application of methanol can be considered and utilized for compensating the loss resulting from water stress at the end of the growing season in irrigated wheat.