اثر تغییر سیستم مالیاتی بر متغیرهای کلان اقتصادی با رویکرد پویایی سیستم

درآمدهای مالیاتی به دلایل بسیار از جمله قابلیت کنترل بر سایر منابع درآمدی ناشی از اقتصاد داخلی برتری دارد. شرایط فعلی اقتصاد‌‌ایران و تحریم‌های اقتصادی تحمیل شده و همچنین بی ثباتی قیمت نفت و درآمدهای نفتی موجب عدم تحقق برنامه‌های درآمدی دولت شده و در صورت ادامه چنین روندی در دراز مدت، کشور دچار بحران اقتصادی می‌شود. یکی از چالش‌های عدم تحقق برنامه‌های یاد شده رفتارهای غیرمنتظره‌‌ای است که سیستم اقتصادی در بستر زمان از خود بروز می‌دهد. در‌‌این مقاله از رویکرد پویایی سیستم که قادر به نمایش ساختار چندحلقه‌ای و چند‌حالته بوده و می‌تواند بازخورهای غیرخطی و تاخیرهای زمانی را مدلسازی نمایند بهره گرفته شده است. هدف اصلی ‌‌این مقاله بررسی متغیرهای سیستم مالیاتی بر متغیرهای کلان اقتصادی از جمله نرخ تورم، نرخ بیکاری و نرخ رشد تولید ناخالص داخلی و ارائه الگوی افزایش درآمد مالیاتی است که به انتخاب بهترین استراتژی برای بهبود درآمد مالیاتی می‌انجامد. بدین منظور برای یک دوره ده ساله (از 1395 تا 1404) ابتدا نمودار جریان- انباشت ترسیم شده و در مرحله بعد اعتبار مدل ساخته شده از منظر پویایی مورد آزمون قرار گرفته شده است. بیان این نکته حائز اهمیت است که متغیرهای این پژوهش با در نظر گرفتن زیرسیستم‌های مورد نظر محققین انتخاب شده‌اند و مدل ارائه شده نیز صرفا در این سیستم قابل تدوین و اجرا می‌باشد. به عبارت دیگر، در فرایند انتخاب و تعریف متغیرها به این نکته توجه شود که مالیات در پایه‌ها و منابع مختلفی وصول می‌شود و برخی از این پایه‌ها و منابع با برخی متغییرهای اقتصادی رابطه مستقیم و برخی رابطه معکوس دارد و کشش های هر یک نیز متفاوت است لذا نمی توان درخصوص کلیه پایه ها و منابع از متغییرهای یکسان استفاده نمود. پس از شبیه سازی مدل و تحلیل سیاست‌های اعمال شده، مدل معتبری با ساختار سیاستی بهبودیافته به دست آمده که برای آن انواع سناریوهای مورد نظر برای آینده تعریف شده است. بدین ترتیب سناریوهای خوشبینانه، بدبینانه و واقع بینانه مدنظر قرار گرفته اند و در نهایت 23 استراتژی بهبود دهنده نظام مالیاتی ارائه شده است که اتخاذ هر استراتژی عملکرد سیستم مالیاتی و برخی متغیرهای کلان اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سازمان امور مالیاتی با توجه به شرایط اقتصادی کشور و همچنین دارایی ارزشمند نیروی انسانی خود می‌تواند استراتژی مناسب و یا ترکیبی از آن‌ها را اتخاذ و موجبات بهبود وضعیت درآمد مالیاتی کشور را فراهم آورد. 

factors affecting tax compliance based on the theory of planned behavior: an investigation of taxpayers in the city of tabriz

tax revenues are superior to other sources of income from thedomestic economy for many reasons, including the ability to control them.the current state of iran’s economy and the imposed economic sanctions, as well as the instability of oil prices and oil revenues, have led to the nonrealizationof government revenue programs, and if such a trend continuesin the long run, the country will face an economic crisis. one of the challenges of not implementing these programs is the unexpected behaviors that the economic system manifests over time. in this dissertation, a system dynamics approach that can display a multi-loop and multi-state structure and can model nonlinear feedback and time delays has been selected as amodeling tool. the impact of tax system reform on macroeconomic variables using a dynamic system approach. the main objective of this article is to examine the variables of the tax system on macroeconomic variables such as inflation rate, unemployment rate, and gross domestic product growth rate,and to provide a model for increasing tax revenue that leads to the selection of the best strategy for improving tax revenue. to achieve this, causal loops and stock-flow diagrams were first drawn for a ten-year period (1395-1404), and then the validity of the constructed model was tested for its dynamism. aftersimulating the model and analyzing the applied policies, finally, 23 strategies to improve the tax system are presented, which adopt each strategy that affects the performance of the tax system and some macroeconomic variables. economic managers, based on the country’s economic conditions and their valuablehuman resources, can adopt appropriate strategies and provide the conditions for improving the economic situation, including the country’s financial revenues.