الزامات تخصیص بهینه منابع بخش عمومی به مراکز آموزش عالی با در نظر داشتن اثر تحریم و ظرفیت‌های مالیاتی کشور

فلسفه شکل‌گیری دانشگاه تربیت نیروی انسانی به منظور توسعه اقتصادی و اجتماعی است. هدف از مداخله دولت در این زمینه بهبود استفاده از منابع عمومی و مراقبت از توسعه صحیح آموزش عالی است. هدف پژوهش حاضر، احصاء الزامات تخصیص منابع آموزش عالی در ایران است. برای این منظور شاخص‌های اصلی تخصیص منابع مالی در دو دسته تقاضامحور و عرضه‌محور شناسایی شده و با لحاظ کردن اثرگذاری تحریم‌ها و ظرفیت‌های مالیاتی، الزامات طراحی مدل تخصیص منابع مالی آموزش عالی پیشنهاد شده است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش مرور نظام‌مند مبانی نظری، 92 مقاله منتخب علمی و پژوهشی جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل شد و مدل اولیه پیشنهاد گردید. سپس با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با خبرگان و برگزاری پنل خبرگان، الزامات تخصیص منابع مالی با لحاظ اثر تحریم و ظرفیت‌های مالیاتی کشور مدون شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، حرکت شاخص‌های تخصیص منابع مالی دولتی به آموزش عالی از عرضه‌محور به تقاضامحور، تحقق اهداف توسعه کمی و کیفی دانشگاه را تسهیل می‌نماید و تاثیر منفی تحریم بر تخصیص منابع مالی دولتی به آموزش عالی را کاهش می‌دهد. همچنین منابع مالی باید با اتکاء بیشتر بر ابزارهای مالیاتی بازطراحی شوند تا از پایداری تامین مالی اطمینان حاصل شود. 

requirements for optimal allocation of public resources to higher education institutions considering the impact of sanctions and the country's tax capacities

the philosophy behind the establishment of universities is to educate human resources for the purpose of economic and social development. investment in higher education ensures economic growth. the government should intervene in this area to optimize public resources and guide university development along the right path. the objective of the present research is to assess the requirements for allocating resources to higher education in iran. for this purpose, key indicators for financial resource allocation have been identified in two categories: demand-driven and supply-driven. taking into account the impact of sanctions, recommendations for designing a financial resource allocation model for higher education have been proposed. in this study, a systematic review of theoretical foundations was conducted, analyzing 92 selected scientific and research articles. an initial model was proposed based on these findings. subsequently, through semi-structured interviews with experts and expert panel discussions, the requirements for financial resource allocation were documented, considering the effects of sanctions and the country’s fiscal capacities. according to the research findings, shifting government financial resource allocation indicators from supply-driven to demand-driven in higher education facilitates the achievement of quantitative and qualitative development goals for universities and mitigates the negative impact of sanctions on financial resource allocation to higher education. additionally, financial resources should be redesigned with greater reliance on tax instruments to ensure financial sustainability.