عوامل موثر بر تمکین مالیاتی بر اساس تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده: مطالعه مودیان شهر تبریز

تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده که توسط ایساک آیزن (ajzen, 1991) برای پیش‌بینی رفتار انسان ارائه شد، بیان می‌کند که سه بعد نگرش نسبت به رفتار، هنجار ذهنی و کنترل رفتاری درک شده بر قصد رفتاری فرد تاثیر می‌گذارد. هدف پژوهش حاضر، تعیین عوامل موثر بر تمکین مالیاتی بر اساس تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده طی سال‌ها 1401 تا 1402 در کلان شهر تبریز است. جهت نیل به این هدف، اثر زیر معیارهای این سه بعد یعنی متغیرهای روحیه مالیاتی، عدالت مالیاتی، اعتماد به دولت، قدرت به اختیار، پیچیدگی مالیاتی، اطلاعات مالیاتی و آگاهی مالیاتی بر تمکین، با استفاده از روش‌های همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری بررسی شده است. جامعه آماری تحقیق، کلیه مودیان مالیاتی در کلان شهر تبریز بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی، 424 نفر از مودیان مالیاتی در کلان شهر تبریز به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند که 210 نفر از آن‌ها به پرسشنامه پاسخ دادند. براساس آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل معادلات ساختاری، بین عدالت مالیاتی، اعتماد به دولت، قدرت اختیار، اطلاعات مالیاتی و آگاهی مالیاتی با تمکین مالیاتی رابطه مثبتی وجود داشت، ولی بین پیچیدگی مالیاتی و تمکین مالیاتی رابطه منفی وجود داشت. بین روحیه مالیاتی با تمکین مالیاتی رابطه معنی‌داری وجود نداشت.  بر اساس مقدار ضرایب استاندارد شده (بتا) متغیر اعتماد به دولت و عدالت مالیاتی بیشترین تاثیر و متغیرهای آگاهی مالیاتی و اطلاعات مالیاتی کمترین تاثیر را بر تمکین مالیاتی دارند.

factors affecting tax compliance based on the theory of planned behavior: an investigation of taxpayers in the city of tabriz

the theory of planned behavior, proposed by isaac ajzen in 1991, posits that an individual’s behavioral intention is influenced by three dimensions: attitude towards behavior, subjective norm, and perceived behavioral control. this study aims to explore the factors that impact tax compliance based on the theory of planned behavior, focusing on the years 2022 to 2023 in the metropolis of tabriz. to achieve this objective, the study examines the relationship between sub-criteria of the three dimensions, namely tax morale, tax fairness, trust in the government, power of authority, tax complexity, tax information, and tax awareness, and tax compliance using pearson correlation methods and structural equations. the research sample consists of randomly selected taxpayers in tabriz metropolis, with a total of 424 participants. out of these, 210 individuals completed the questionnaire. the results of pearson’s correlation test and the analysis of structural equations reveal a positive relationship between tax fairness, trust in the government, power of authority, tax information, tax awareness, and tax compliance. on the other hand, tax complexity is negatively associated with tax compliance. no significant relationship was found between tax morale and tax compliance. based on the value of the standardized coefficients (beta), the variables of trust in the government and tax fairness have the greatest effect, and the variables of tax awareness and tax information have the least effect on tax compliance.