آینده‌نگاری مدل کسب و کار شرکت‌های ارائه دهندۀ خدمات مالیاتی

در قوانین ایران، صدور صورتحساب الکترونیکی بر عهده شرکت‌های ارائه دهندۀ خدمات مالیاتی قرار گرفته‌است. عدم قطعیت‌های موجود، باعث ابهام در آیندۀ کسب و کار شرکت‌های مذکور شده‌است. سوال اصلی پژوهش این بود که مدل‌ کسب و کار شرکت‌های‌ ارائه دهنده خدمات مالیاتی متناسب با هریک از سناریوهای پیش رو چگونه است؟ در این پژوهش تلاش شد با اتخاذ رویکرد مبتنی آینده‌نگاری در طراحی مدل کسب و کار، راهکاری عملی برای پاسخ به این سوال ارائه شود. برای این منظور از چهارچوب طراحی مدل کسب و کار مبتنی بر آینده‌نگاری استفاده شد. این پژوهش، کاربردی، از نوع ترکیبی، دارای راهبرد تجربی-تحلیلی اکتشافی، رویکرد استقرائی-قیاسی و فلسفه آن پراگماتیسم بود. نمونه گیری از میان خبرگان موضوع که جامعه تجربی پژوهش بودند، به روش قضاوتی صورت گرفت و 15 خبره انتخاب شدند. در مرحله نظری از روش مرور سیستماتیک و در مرحله تجربی در محیط خبرگانی از ابزار پرسشنامه برای جمع‌آوری و روش‌ها و فنون تحلیل پستل، آزمون دوجمله‌ای، کریتیک، ویکورفازی، gbn، tascoi، مولتی‌مورا، بوم مدل کسب و کار، عوامل کلیدی موفقیت، رهنگاشت، کارگاه و نرم‌افزارهای spss و excel برای تحلیل اطلاعات استفاده شد. از میان 36 پیشران اولیه بدست آمده از پیشینه و نظرات خبرگان، 11 پیشران مهم و 2 عدم قطعیت کلیدی «نتنظیم‌گری واحد/چندگانه» و «نرخ تعرفه اقتصادی و رقابتی/غیر اقتصادی و دستوری»، استخراج شدند. در پاسخ به سوال اصلی پژوهش چهار سناریو تدوین، سناریوی محتمل تعیین و مدل‌ کسب و کار و رهنگاشت متناسب با سناریوها ارائه شد. نتایج نشان داد با بکار بردن بینش‌های حاصل از آینده‌نگاری در طراحی مدل‌های کسب و کار، علاوه بر در نظر گرفتن آینده‌های بدیل و سیر تحول به وضع مطلوب، می‌توان با ساخت چشم‌انداز راهبردی، کسب و کار شرکت‌های ارائه دهنده‌ی خدمات مالیاتی را آینده‌گرا نمود. 

foresight the business model of tax services providers

according to the laws, electronic invoicing is the responsibility of companies providing tax services in iran. however, the existing uncertainties have caused vagueness in the business environment of the mentioned companies. the main question was ̒how is the business model suitable for each of the upcoming scenarios for tax service providers?̓. this research attempted to provide a practical solution to these problems by adopting a foresight-based approach to business model design. for this purpose, the business model design framework based on foresight was used. sampling among subject matter experts, was done by judgmental method and 15 experts were selected. in the theoretical stage, a systematic review method, and in the experimental stage, questionnaires were used. the methods, analysis techniques and softwares including pestel , binomial test, critic, fuzzy-vikor, gbn, tascoi, multi-mora, business model canvas, key success factors, road mapping, workshop, spss 27 and ms-excel softwares were used  for data analysis. among the 36 primary drivers obtained from the background and opinions of experts, 11 important drivers and 2 key uncertainties single/multiple regulation and non-economic/economic tariff rate were extracted. in response to the main research question, four scenarios were formulated, the probable scenario was determined, and the business model and roadmap were designed according to the probable scenario and the scenarios. the results showed that by applying the insights obtained from the use of foresight in business model design, in addition to considering alternative futures and drawing the path of transformation to the desired situation, it is possible to make the business of tax service providers future-oriented through creating a strategic vision.