مالیات در نظام حقوقی ایران در پرتو اندیشه شهید دکتر بهشتی (ره)

یکی از مباحث مهمی که حکومت اسلامی با آن سروکار دارد، مسئله مالیات و منابع مالی شرعی است که از جمله آن خمس، زکات، جزیه، خراج و انفال می‌باشد. امروزه با عنایت به گسترش تکالیف دولت‌ها، این امکان وجود دارد که این منابع برای اداره جامعه کافی نباشد؛ از این‌رو نظام حکمرانی ناچاراً دست به وضع مالیات‌هایی می‌زند که این مهم در هنگام تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصل 51 خود را نشان داد. یکی از افرادی که در روند تصویب این اصل نقشی به‌سزا و غیرقابل انکار داشته است، مرحوم شهید بهشتی است و به همین منظور نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی درپی پاسخ به این پرسش است که مالیات در نظام حقوقی ایران از چه جایگاهی در اندیشه شهید بهشتی برخوردار است؟ نتایج این تحقیق نشانگر آن است که اولاً شهید بهشتی از جمله قائلین به مشروعیّت و جواز وضع مالیات‌های جدید توسط حکومت اسلامی علاوه بر مالیات‌های شرعی است. ثانیاً ایشان اصل اولی در وضع مالیات را مالیات به شکل مستقیم دانسته که به صورت تصاعدی از درآمد مشروع افراد اخذ می‌شود و مالیات‌های غیرمستقیم صرفاً هزینه ای است که دولت برای تولید یک کالا می پردازد  و بر قیمت تمام شده آن می افزاید و از این منظر مشکلی با مبانی فقهی نخواهد داشت. 

taxation in iran's legal system in the light of martyr dr. beheshti's thought

one of the important issues that the islamic government deals with, is the issue of taxation and sharia (religious) financial resources, including khums (“a fifth” of the net income), zakat (poor rates), jizya (tax tributary), kharaj (yield of the field/land tax) & anfal (public wealth). today, due to the expansion of government tasks, it is possible that these resources are not enough to run the society; therefore, the governance system inevitably imposes taxes, which was shown when the constitution of the islamic republic was approved in article 51. one of the persons who played a significant and undeniable role in the process of approving this principle is the deceased martyr beheshti, and for this purpose, this article with using descriptive-analytical method, seeks to answer this question that what is the position of tax in iran’s legal system in martyr beheshti’s thought? the results of this research show that first. martyr beheshti is among those who believe in the legitimacy and permissibility of imposing new taxes by the islamic government in addition to sharia taxes (canonical/islamic tax). secondly. he considered the first principle of taxation to be a direct tax, which is levied incrementally from the legitimate income of individuals, and indirect taxes only if the cost of supplying the goods is added to its finished price, from the point of view of jurisprudence it does not face problems.