ارزیابی عوامل موثر بر درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایرانبا رویکرد مدل‌های میانگین‌گیری پویا (Tvp Dma)

با توجه به نقش و وظایف دولت در اقتصاد هر کشور و اهمیت تامین مالی آن از طریق درآمدهای مالیاتی به عنوان یکی از منابع پایدار و قابل کنترل‌، در این مطالعه ضمن بررسی عوامل موثر بر درآمدهای مالیاتی و مبانی نظری مربوط آن، انتخاب متغیرهای مهم و تاثیرگذار بر درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایران در دوره زمانی سال‌های 1350 تا 1396 با استفاده از مدل‌های پویای tvp dma صورت پذیرفته است. در مدل‌های سنتی اثر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته و معنی‌دار یا بی‌معنی بودن تاثیر آن به صورت کلی در دوره زمانی مدنظر، مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش tvp dma این قابلیت را دارد که تاثیرگذاری متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته را در هر یک از سال‌های دوره زمانی، مورد بررسی قرار دهد. برتری این مدل نسبت به سایر مدل‌های اقتصادسنجی این است که این مدل‌ها امکان تغییر متغیرهای ورودی به مدل و همچنین تغییر ضرایب متغیرها در طی زمان را فراهم می‌کند. نتایج حاصل از این تحقیق بر اساس خروجی مدل‌های tvp dma و tvp dms نشان‌دهنده این است که در اقتصاد ایران متغیرهای درجه باز بودن اقتصاد، رشد بودجه عمرانی، تورم، متوسط نرخ مالیاتی و رشد درآمدهای حقیقی به ترتیب مهمترین متغیرهای موثر بر رشد مالیات‌های مستقیم و متغیرهای رشد درآمدهای حقیقی، رشد بودجه عمرانی، تورم، حجم اقتصاد زیرزمینی، نرخ ارز بازار غیررسمی و نسبت ارزش افزوده بخش خدمات به تولید ناخالص داخلی به ترتیب مهمترین متغیرهای موثر بر رشد درآمدهای مالیاتی غیرمستقیم هستند.

Evaluation of the Most Important Factors Affecting the Income of Taxes in the Economy of Iran with the Approach of TVP DMA Models

Due to the government rsquo;s roles and responsibilities in economy for financing public services through taxes as sustainable revenue, this study investigates not only the effective factors on tax revenues and its theoretical bases but also selects the related important effective variables in Iran rsquo;s economy during the period (19712017) by using dynamic models TVP DMA. The classic models focus on the correlations between independent variables and dependent variables in the aforesaid period. The TVP - DMA models have the ability to investigate the correlation between independent variables and dependent variables in each year of that period. The superiority of this model to other econometric models is due to the possibility of changing input variables and changing the variables coefficients through the time. According to the outputs of the models TVPDMA and TVPDMS, the results indicate that Iran rsquo;s economy variables such as the economy openness, infrastructure budget growth, inflation, average tax rate and the growth of real revenues are the most important effective variables on the direct taxes revenue growth respectively and the variables such as real revenues growth, infrastructure budget growth, inflation, under economy size, informal market currency rate and the ratio of services sector value added to GDP are the most effective variables on indirect tax revenues respectively.