تعیین نرخ بهینه مالیات در ایران با تاکید بر مالیات بر ارزش افزوده

مالیات یکی از باثبات‌ترین درآمدهای دولت است و می‌تواند به عنوان ابزاری در جهت اجرای عدالت اجتماعی، مقابله با تورم و تشویق سرمایه‌گذاری استفاده شود. یک نظام مالیاتی دارای شرایطی است که مهم‌ترین آنها عدالت و کارایی است و در یک نظام اقتصادی گسترده، انواع مالیات‌ها اثرات جانبی متفاوتی خواهند داشت. بنابراین، لازم است مالیاتها (از نظر پایه و نرخ ) به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که کم‌ترین اثرات اختلالی را در سیستم اقتصادی داشته باشند. همچنین امروزه مالیات، مهمترین منبع درآمدی دولت برای تامین هزینه های خود در جهان به شمار می رود. این منبع در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته، بیشترین درآمدهای دولت ها را تشکیل می دهد. اهمیت و نقش مالیات در دستیابی به رشد مستمر و پایداری اقتصادی، اشتغال، کاهش تورم، ثبات سطح عمومی قیمت ها و همچنین به عنوان مهمترین منبع درآمدی دولت در حال حاضر پس از نفت برای همه آگاهان و مسئولان اقتصادی و سیاسی کشور آشکار و مهم می باشد. در سال های اخیر سهم قابل توجهی از درآمدهای مالیاتی در بودجه عمومی دولت، ناشی از وصول مالیات بر درآمد و ارزش افزوده بوده است. بنابراین، دولت نگاه ویژه ای به این نوع مالیات داشته و پیگیر دائمی نمودن قانون مالیات بر ارزش افزوده است هدف از مقاله حاضر تعیین نرخ بهینه مالیات بر ارزش افزوده در ایران است. روش تحقیق در این پژوهش بصورت تحلیلی با استفاده از یک مدل کلان اقتصادی است. مدل تحقیق، مبتنی بر الگوی رشد نئوکلاسیک برای تعیین نرخ بهینه مالیات است. مدل تحقیق در چارچوب مدل های تعادل عمومی قابل محاسبه (cge[1]) پس از بسط الگو و دستیابی به رابطه تعیین‌کننده نرخ بهینه مالیات بر ارزش افزوده، با استفاده از پارامترهای اقتصاد ایران، مدل یاد شده کالیبره و میزان نرخ بهینه مالیات در سناریوهای مختلف محاسبه و تحلیل تجربی انجام شد.نتایج حاصل نشان می دهد که اجرای مالیات بر ارزش افزوده با نرخ های مختلف و طی دو سناریو موجب افزایش سطح عمومی قیمتها، کاهش تولید ناخالص داخلی، افزایش درآمد دولت، کاهش قیمت عوامل تولید، کاهش درآمد و مخارج خانوارها، افزایش پس انداز کل، افزایش سرمایه گذاری کل، افزایش جذب کل، و افزایش نرخ ارز می شود.

The Optimal Tax Rate Determination with Emphasis on VAT

Taxes are the most stable government revenues and they can be used as tools to implement social justice and to encourage investment. The purpose of this article is to determine the optimal vat rate by using a neoclassical growth model in Iran. To this end a generalized segmented growth model including household, firm and government was first developed. Using the parameters of the Iranian economy and social accounts matrix (Sam 1395), the mentioned model is calibrated and the optimal tax rate is determined in two scenarios in such a way that it receives the most income and has the least disruption. The research method is analytical and using a macroeconomic model. The research model is in the framework of computable general equilibrium model (CGE) and tax achievement in different scenarios. The results show that the implementation of vat at different Rates and in two scenarios 5 and 10 percent will increase the general level of prices, reduce GDP, increase government revenue, reduce household income and expenditure, increased total absorption and exchange rate.