تحلیل اثرات مالیات در بخش املاک و مسکن و برآورد ظرفیت بالقوه آن در ایران: با تاکید بر راهبردها و چالش‌ها

در طراحی نظام مالیاتی در بخش املاک و مسکن، افزایش کارایی و تخصیص بهینه منابع در حوزه شهری، بازتوزیع درآمد و ثروت، کاهش انگیزه سوداگری و افزایش درآمدهای مالیاتی دولت های ملی و محلی باید مدنظر قرار گیرد. بر این اساس، با گسترش پایه های مالیاتی و کاهش معافیت ها، امکان کاهش بار مالیاتی بودجه دولت بر اشخاص حقیقی و بنگاه های تولیدی وجود دارد و مانع از انحراف تصمیمات سرمایه گذاری به فعالیت های سوداگری خواهد شد. بنابراین، طراحی و پیاده سازی یک نظام کارآمد و عادلانه مالیاتی در بخش املاک و مسکن بر اساس الگوهای برتر جهانی که در آن دوره زمانی نگهداری دارایی، دامنه شمولیت، مبنای ارزش گذاری، نرخ مالیات، آستانه معافیت ها و معافیت های منطقه ای مدنظر قرار گیرند، امری ضروری است. در این پژوهش، ابتدا اثرات مالیات بر بازدهی و عایدی سرمایه مسکن در چارچوب الگوی تعادل عمومی بر قیمت و تلاطم های بازار مسکن تحلیل می شود. سپس، به برآورد ظرفیت بالقوه مالیاتی در بخش املاک و مسکن پرداخته می شود. نتایج حاصل از الگوی ریاضی بیانگر این است که افزایش نرخ مالیات بر بازدهی سرمایه مسکن منجر به افزایش قیمت مسکن می شود؛ اما وضع مالیات بر عایدی سرمایه، قیمت مسکن و تلاطم های ناشی از آن را کاهش می دهد. همچنین نتایج بیانگر این است که عملکرد مالیات در بخش املاک و مسکن منطبق با ظرفیت بالقوه آن نبوده است.

Analysis the Effects of Tax in the Real Estate and Housing Sector and Estimating its Potential Capacity in Iran with Emphasizing on Strategies and Challenges

In designing the tax system in the housing and real estate sector, increasing the efficiency and optimal allocation of resources in the urban area, redistribution of income and wealth, reducing the incentive for speculation and increasing tax revenues of national and local governments should be considered. Accordingly, with the expansion of tax bases and reduction of exemptions, it is possible to reduce the tax burden on the state budget on individuals and manufacturing enterprises, and will prevent the diversion of investment decisions into trading activities. Therefore, the design and implementation of an efficient and fair tax system in the real estate sector based on the prevailing global patterns, in which the period of asset holdings, the range of inclusion, the basis of valuation, the tax rate, the threshold of exemptions and regional exemptions is necessary to be considered. In this study, the effects of the tax on the return and gain of capital in the framework of the general equilibrium model on prices and market volatility are analyzed. Then, the potential tax capacity in the real estate and housing sector is estimated. The results of the mathematical model indicate that increasing the tax rate on the return on capital, will lead to higher housing prices, but the tax on capital gain, housing prices, and volatility will be lowered. The results also indicate that the tax performance in the housing and real estate sector was not consistent with its potential capacity.