بررسی تبدیل واکه به واکه [a] یا [o]در گویش فردوسی در چارچوب نظریه‌ بهینگی

بررسی دقیق انواع داده‌ها در لهجه شهر فردوس نشان داد که واکه پسین/a/ در هجای اول واژه‌های دوهجایی و هجای دوم واژه‌های سه‌هجایی طی فرایند «پیشین‌شدگی» به واکه [- پسین] و کشیده [a?] تبدیل می‌شود. ولی این فرایند در هجای آخر واژه‌ها رخ نمی‌دهد. عامل این تبدیل محدودیت نشان‌داری *[a] و علت عدم رخداد آن در هجای آخرِ واژه‌ها تسلط محدودیت پایاییِ ضد این تبدیل بر محدودیت نشان‌داری *[a] است. همچنین، مشخص شد که واکه /a/ در بافت پیش از همخوان‌ خیشومی /m/ به واکه [o] تبدیل می‌شود. از سویی دیگر، واکه /a/ در بافت پیش از همخوان خیشومی/n/، در هجای ماقبل آخرِ واژه‌های چندهجایی به واکه [a?] و در واژه‌های تک‌هجایی و هجای آخر واژه‌های چندهجایی به واکه [o] تبدیل می‌شود. افزون بر این، همخوان‌ /n/ در واژه‌های تک‌هجایی و هجای آخر واژه‌های چندهجایی حذف می‌شود. محدودیت نشان‌داری *[a]n عامل تبدیل واکه /a/ به واکه [o] در بافت پیش از همخوان‌های /m/و/n/ است. این محدودیت توالیِ واکه [a] و همخوان خیشومی را مجاز نمی‌شمارد. هدف این مقاله تحلیل و تبیین دلایل رخداد و دلایل عدم رخداد تبدیل واکه /?/ به واکه [a?] یا [o]در بافت‌های گوناگون در گویش فردوسی در چارچوب نظریه بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 2004/1993) از طریق دست‌یابی به رتبه‌بندهای دربرگیرنده از محدودیت‌های مختلف است.