بررسی برخی فرایندهای واژ-واجی در زبان ترکی آذری گویش زنجانی بر اساس رویکرد بهینگی

در این تحقیق سعی شده برخی فرایند‌های واژ-واجی یعنی فرایندهای واجی که در مرز تکواژ‌ها (ریشه و پسوند) رخ می‌دهد، در چهارچوب بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 1993) بررسی شود. زبان ترکی آذری، زبانی پیوندی است به‌طوری‌که حروف اضافه (پس‌اضافه) به‌صورت پسوند به ریشه پیوند می‌خورند. این تحقیق به‌صورت توصیفی-تحلیلی و بر اساس داده‌هایی صورت گرفته که به‌صورت مصاحبه از سی گویشور بومی زن و مرد شهر زنجان (بین 15 تا 75 سال) در سه گروه نوجوان، میانسال و بزرگسال (هر گروه ده نفر) جمع آوری شده است. بر اساس نظریه بهینگی، محدودیت‌های وفاداری و نشانداری مربوط به فرایندهای واژ-واجی مشخص شد و تعامل محدودیت‌ها برای به‌دست آوردن صورت بهینه موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد محدودیت onset (هجا باید دارای آغازه باشد) و محدودیت harmony (واکه پسوند باید از نظر مشخصه پسین و گرد با آخرین واکه ریشه هماهنگی داشته باشد) به‌عنوان محدودیت‌های بالارتبه در زبان ترکی آذری گویش زنجانی در نظر گرفته می‌شود. همچنین محدودیت‌های وفاداری ident-io (واحد برونداد باید دارای ارزش برابر با واحد متناظر دروندادی‌اش باشد) در رتبه‌بندی محدودیت‌ها دارای رتبه پایینی هستند و تخطی از آن‌ها گزینه را غیر‌بهینه نمی‌کند. همچنین می‌توان گفت نظریه بهینگی توانایی توصیف فرایندهای واژ-واجی در زبان ترکی آذری را دارد.

the study of some morpho-phonological processes in zanjani turkish based on the optimality theory

at the present study, some morpho-phonological processes in azeri turkish, zanjani dialect were studied based on optimality theory (prince & smolenski, 1993). this was a descriptive-analytical study and was based on interviews with 30 native speakers (between 15 and 75 years old) of zanjan in three groups of adolescents, middle-aged, and the elderly (each group included 10 interviewees). their voices were recorded and later were transcribed. all the words were transcribed based on ipa, version 2005. constraints were identified and ranked. those constraints which were of two kinds (markedness and faithfulness) competed against one another to select the optimal candidate. results illustrated that onset and harmony were high-ranked constraints, whereas ident-io constraint was low-ranked one, the violation of which didn’t render the candidate non-optimal. it can also be concluded that morpho-phonological rules in turkish azeri, zanjani dialect could be analyzed via the optimality theory.