نشانه ‌شناسی فرهنگی رمان رهش با تکیه بر رمزگان ‌های بارت

رهش آخرین رمان رضا امیرخانی است. او در این رمان به موضوع توسعه نامتوازن تهران پرداخته است. این رمان مانند سایر آثار امیرخانی به چاپ‌های متعدد رسید و جایزه ادبی جلال آل احمد را نیز نصیب خود کرد؛ نکته‌ای که ضرورت نقد و بررسی آن را نشان می‌دهد. از این رو، هدف مقاله حاضر این است که با استفاده از نظریه رمزگان بارت به تحلیل نشانه‌شناختی این رمان پرداخته شود. برای این کار ابتدا رمزگان‌های پنج‌گانه، با تاکید بر رمزگان‌های معنایی، نمادین و فرهنگی، در واحدهای خوانش برگزیده تحلیل و بررسی می‌شود. سپس به نقد این متنِ واسازی‌شده با نگاهی به مفهوم ایدئولوژی پرداخته می‌شود تا به حقیقت مادی پنهان در متن دست یازیم. نتایج حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که روش بارت، در صورتی که با خوانشی فرامتنی همراه شود قادر است پرتوی بر زوایای پنهان و تاریک متن بیفکند. برای مثال، تقابلی تکرارشونده در رمان حول مضامین طبیعت/شهر، پاکی/آلودگی و سنت/تجدد از همان سطرهای نخستین رمان شکل می‌گیرد و تا پایان ادامه می‌یابد و تقویت می‌شود. تقابلی که بدیهی و طبیعی انگاشته می‌شود و تردید در آن روا نیست. نیز معلوم شد که راوی داستان با ایجاد تقابل‌های کاذب میان شخصیت‌های سیاه و سفید، سعی در پوشاندن بخشی از واقعیت و گاهی واژگونه نشان دادن آن دارد. ویژگی‌هایی که رهش را تبدیل به متنی ایدئولوژیک می‌کند.

cultural semiotics of rahesh based on barthesian codes

rahesh is the last novel written by reza amirkhani. he tried to reflect his concerns about the disproportionate development of tehran in this novel. as other works written by amirkhani, rahesh was also published many times and even won the ale-ahmad literary reward; the point which indicates its importance. hence, in the present article we tried to study this novel with a look at barthes's theory of narrative codes. to do this, first of all we determined the five codes (with emphasis on semic, symbolic and cultural codes) in selected lexias and analyzed them. then, in order to understand it's hidden and apparent significations, we criticized the deconstructed text with a look at the concept of ideology. the results of this analysis show that applying barthes' method beside using a trans-textual reading, can illuminate the dark parts of the text, for example in this article we concluded that rahesh, like readerly texts doesn't pay attention to readers. also some binary oppositions like nature/city, purity/impurity and tradition/modernity form from the beginning of the story and continue and expand to the end of it; oppositions which are taken for granted by the narrator. besides that, the narrator tries to make false oppositions and biased characterization in order to hide some parts of reality or even reversing it. these features, make rahesh an idiological text.