کاهش واکۀ /A/ به /E/ پس از وندافزایی در گویش فارسی مزینانی و تحلیل آن از دیدگاه های متفاوت

کاهش واکه‌ای به طرز قابل توجهی در مطالعات پیشین بویژه از سوی کراسوایت (2000)، هریس (2005) و انگارۀ [aiu] اندرسون (1996) بررسی و دسته‌بندی شده‌است. پژوهش حاضر نیز با هدف گزارش کاهش واکۀ /a/به/e/ پس از وندافزایی و ترکیب صورت گرفت که در گویش فارسی مزینانی(سبزوار-خراسان‌رضوی) مشاهده می‌گردد. این کاهش در چارچوب نظریۀ بهینگی توصیف‌ وبا رویکردهاو دسته‌بندی‌های پیش‌گفته تبیین شد. لذا، تعمیم زیر از منظر بهینگی به دست آمد: در این گویش، واکۀ /a/ در هجای فاقد تکیۀ ناشی از انتقال جایگاه تکیه در اثر وندافزایی و ترکیب با محیط همگون و به واکۀ /e/ تبدیل شده و این امر با یک درجه افراشتگی آن محقق می‌گردد؛ چنانچه، در مجاورت واکۀ /a/ همخوان چاکنایی وجود داشته باشد، کاهش واکه-ای صورت نمی‌گیرد. مضافا، این تغییر واکه‌ای از میان دیدگاه‌های پیش‌گفته بر تقسیم‌بندی کراسوایت (2000) منطبق‌است. بنابر این تقسیم‌بندی، این کاهش از نوع رسایی‌بنیاد محسوب می‌شود؛ زیرا، پس از انتقال جایگاه تکیه در نتیجۀ وندافزایی، از میزان رسایی آن هسته نیز کاسته شده تا به‌لحاظ برجستگی با محیط وقوع همگون گردد. از طرفی، بررسی در چارچوب انگارۀ [aiu] نیز نشان داد که در تغییر/a/ به /e/ با شرط واژگونی هسته روبرو هستیم. از نظر کراسوایت، مقولۀ [a] در هستۀ واکۀ واقع در هجای بی‌تکیه قرار نمی‌گیرد، که‌البته، مثال نقیض آن در کاهش /α/ به /o/ در بافت‌های بی‌تکیۀ گویش مزینانی مشاهده شد. مقایسۀ داده‌های این گویش با موارد نظیر آنها در گونۀ معیار در همین زمینه نیز نشان داد که این گویش دقیقاَ عکس گونۀ معیار عمل می‌کند.

vowel reduction/a/ to /e/ after affixation in mazinani persian dialect and its analysis from different approches

vowel reduction has been significantly investigated and classified in previous studies, especially by crosswhite (2000), harris (2005) and anderson (1996). the present study was conducted aiming to describe the vowel reduction of /a/ to /e/ after affixation, which is observed in mazinani persian dialect (sabzvar-khorasan razavi) in the framework of optimality theory. then, its compatibility to the aforementioned classifications was tested to explain the reduction. according to generalization obtained from the optimality analysis, the vowel change /a/ to /e/ occurs in syllables the stress of which is lost after affixation and coumpounding. however, if there is a glottal consonant such as /h/ or /ɂ/ adjucent to /a/, the reduction will not take place. in addition, the compatibility analysis showed that crosswhite's classification can be used to justify the happening reduction. in other words, the described reduction was classified as a sonority-driven change. on the other hand, the analysis based on the [aiu] model showed that the /a/ to /e/ reduction implies the process of headedness-reversal. according to crosswhite, the category [a] can not be the head of the vowel which is located in the nucleus of an unstressed syllable; of course, an opposite example was observed in the reduction of /α/ to /o/ in mazinani dialect. the comparison between the dialect's data and their equivalent in standard persian showed that these two varriant of persian behave opposite to each other.