گسترۀ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)

یکی از شاخه‌های مهم زبان ‌های ایرانی، شاخۀ شمال ‌غربی است که زیرمجموعۀ فراوانی دارد و در مناطق وسیعی از ایران و خارج از آن گویشور دارد. از زیرشاخه‌های آن می‌توان به تاتی، تالشی، گیلکی و سمنانی و غیره اشاره کرد. در دهه‌های اخیر پیرامون زبان‌ها و گویش‌های ایرانی پژوهش‌های زیادی انجام شده و هر روز در حال تکمیل شدن هستند. هنینگ، یارشاطر، لُکوک، استیلو در مورد دسته‌بندی زبان‌های شمال، شمال‌غرب و مرکزی ایران نظرات ارزنده‌ای ارائه کرده‌اند. محققان گویشور داخل ایران نیز در دهه‌های اخیر داده‌های سودمندی از زبان رایج در مناطق خود منتشر کرده‌اند. یارشاطر و استیلو در مورد خانوادۀ تاتی، به دسته‌بندی‌های قابل توجهی دست زده‌اند. در این مقاله ضمن بیان آن دسته‌بندی‌ها، به تعدادی از گویش‌های تاتی که در دسته‌بندی یارشاطر و استیلو نیامده، اشاره خواهد شد. هدف از این پژوهش، بازخوانی متون به قصد دست‌یابی به همه گویش‌های خانوادۀ زبانی تاتی است. پرسش اصلی این تحقیق آن است که «زبان تاتی در چه مناطقی رواج دارد و چه ارتباطی با زبان پهلوی اشکانی (پارتی) دارد؟» بررسی شواهد تحقیق نشان می‌دهد که زبان پهلوی اشکانی می‌تواند به عنوان نیای زبان‌های تاتی فرض شود.

the geographical range of the tati language and its connection with the parthian language

the northwestern branch is one of the important branches of iranian languages, which has many subcategories. this branch has many speakers in large areas of iran and outside iran. among the sub-branches of that language, we can mention tati, talshi, semnani, etc. in recent decades, a lot of research has been done on iranian languages and dialects and they are being completed every day. henning, yarshater, lecoq, and stillo have expressed good opinions about the classification of the north, north-west, and central iranian languages. researchers inside iran have also published useful data about the common language in their regions in recent decades. yarshater and stillo have made significant classifications about the tati family. in this article, while stating those categories, several tati dialects that are not included in the categories of yarshater and stilo will be mentioned. the purpose of this research is to read the texts to identify all the dialects of the tati language family. the main question of this research is that the languages of the north, northwest and some of the central languages of iran are the natural continuations of which of the languages of the ancient period of iranian languages? the research results show that the parthian language can be assumed as the ancestor of the tati languages and madi can be the ancestor of the kurdish language. what is in this article is just a hypothesis. of course, by examining all the species known as tati, a more complete opinion and classification can be reached.