تحلیل فراگفتمان‌های تعاملی در خطبه‌های نهج‌البلاغه

یکی از مباحث مطرح در بررسی متون و گفتمان‌ها چگونگی استفاده‌ نویسنده و گوینده از فراگفتمان‌هاست. فراگفتمان، مقوله‌ای است که رابطه‌ بین نویسنده (یا گوینده) با ادعاهایش در متن (گفتمان) و همچنین رابطه‌ وی با مخاطب را بازنمود می‌کند. فراگفتمان‌ها انواع مختلفی دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها فراگفتمان‌های تعاملی است. در این پژوهش هدف آن بوده‌است انواع فراگفتمان‌های تعاملی در یکی از متون تاثیرگذار اسلامی یعنی نهج‌البلاغه بر اساس انگاره‌ هایلند (2005) مورد واکاوی قرار گیرد. این فراگفتمان‌ها بر اساس نوع در بافت، طبقه‌بندی شده‌است و علاوه بر تحلیل کیفی میزان استفاده از انواع فراگفتمان‌های تعاملی نیز به صورت کمی سنجیده شده‌است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که حضرت علی (ع) در نهج‌البلاغه از انواع فراگفتمان‌های تعاملی یعنی دخیل‌سازها، خوداظهاری‌ها، نگرش‌نماها، یقین‌نماها و تردیدنماها استفاده کرده‌است. از دخیل‌سازها به منظور ارتباط موثر با مخاطب همراه با نقش‌های خاصی همانند هشدار و توبیخ و سرزنش و تشویق مخاطب در مسیر هدایت استفاده موثری داشته‌اند. از خود‌اظهار‌ی‌ها برای نفی صفات منفی از خویش و اثبات صفات متعالی خود استفاده کرده‌اند. تردیدنماها نمود بسیار کمرنگی در نهج‌البلاغه دارند. ایشان از یقین‌نماها که کارکردی تاکیدی دارند، غالبا برای بیان استواری راه و روش خویش استفاده کرده‌اند. همچنین نگرش‌نماها که غالبا بار معنایی منفی دارد با ابزار زبانی متعددی در نهج‌البلاغه نمود دارد که گاه نگرش حضرت علی را درباره‌ مخاطبان خود نشان می‌دهد

The investigation of interational metadiscourse in the sermons of Nahjolbalaghe

The use of metadiscourse is very important in investigating texts and discourses. Metadiscourse is a kind of discourse which reveals the relationships between the writer (speaker) with the text (discourse) and also the audience. There are many kinds of metadiscourse; the interactional metadiscourse is one vital kind. This research aims at investigating interactional metadiscourse in Nahjolbalaghe based on Hyland (2005). First the text analysed carefully and all kinds of interactional metadiscourse categorized based on forms and functions. Then these categories analyzed quantitatively. The results of this research reveal that Imam Ali used all kinds of interactional metadiscourse skillfully. He used engagement markers for connecting to the audience manipulating different functions such as warning, blaming and encouraging. Self mentions have been used to deny his negative traits and prove his transcendent qualities. Hedges have been used rarely.He has applied boosters for emphasizing his stability. Attitude markers with almost negative connotations have also manipulated to represent the attitude of Imam Ali towards his audience.Key terms: Nahjolbalaghe, interactional metadiscourse, engagement markers, Boosters, attitude markers, selfmentions, hedges.