انسدادچاکنایی در گونه‌های زبان فارسی

در مقالۀ حاضر، بافت‌های وقوع همخوان انسدادی چاکنایی در 46 واژه و ترکیب، با بسامد رخداد 23 بار در گفتار پنج گویشور مرد زبان فارسی تهرانی، یزدی، اصفهانی، کرمانی و خراسانی (سبزوار)، بررسی‌‌شده‌اند و مقادیر آماری رخداد گونه‌های آوایی آن، بنا بر شواهد صوت‌شناختی، به‌دست‌آمده‌است. یافته‌های آزمایشگاهی نشان ‌‌می‌دهند که در مجموع گونه‌های زبانی، شایع‌ترین بافت ظهور این همخوان با جلوة آوایی بست کامل چاکنای یا واک بازداشته، جایگاه آغاز واژه، پس از مکث است و عدم تلفظ آن در سایر جایگاه‌ها، ممکن است به کشش جبرانی واکۀ ماقبل، توالی واکه‌ای یا بازهجابندی در واژه‌ها بیانجامد. این تنوع آوایی متناظر با درجات واک‌سازی در حنجره و منطبق بر محدودیت‌های واج‌شناختی زبان فارسی است که ترتیب زبان‌ویژۀ آنها در قالب نظریۀ بهینگی، ضرورت تلفظ/عدم تلفظ همخوان انسدادی چاکنایی را به عنوان واحد آوایی زبان فارسی، توجیه می‌کند.

Glottal stop in Persian varieties

Glottal stop occurrence was investigated in 46 simple and compound words with 23 repetitions in the speech of 5 male speakers of Persian of Tehran, Kerman, Yazd, Esfahan and Khorasan (Sabzevar) and statistical results based on acoustic observations were obtained. Findings showed that totally in the five varieties, the consonant appears as true closure or creaky voice, mostly word initially after pause, while in other positions compensatory lengthening, resyllabification or vowel hiatus are possible after its deletion. This phonetic variation is parallel with laryngeal phonation states and compatible with Persian phonological constraints whose rankings in the framework of Optimality Theory can account for the possibility of the consonant pronunciation as a phonetic unit of Persian language.