نگاه فرهنگ‌شناختی به کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان: مطالعه‌ موردی کتاب‌های موسسه دهخدا

زبان فارسی یکی از ارکان هویت ایرانی است که در عصر گفت‌و‌گوی فرهنگی و دهکده‌ی جهانی مورد توجه خاص استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان فرهنگ ایرانی در سراسر جهان قرار گرفته‌است. با این همه، رویکردهای متفاوت منابع آموزش زبان فارسی یکی از مشکلات پیش روی زبان‌آموزان و مدرسان این زبان است. در این مقاله بر اساس الگوی نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو، چگونگی بازنمایی فرهنگ ایرانی در سطح پایه و میانی کتاب‌های خواندن و درک مطلب فارسی ویژه‌ی زبان‌آموزان غیرایرانی بررسی شد. به این منظور برای استخراج نشانه‌های فرهنگی، ابعاد سه‌گانه‌ی فرهنگ(بعد شعری، بعد بافت، بعد محتوا)، و رویکردهای سه‌گانه‌ی نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو(رویکرد خود و نه دیگری، دیگری و نه خود، نه خود و نه دیگری)، مورد ملاحظه قرار گرفت. سپس برای اطمینان از نتیجه ی حاصل شده در آمار توصیفی، فرضیه ی پژوهش با استفاده از کای دو تک متغیره (chi-square test) نیز بررسی شد. در پایان نیز برای آموزش بعد بافت و محتوای فرهنگی در آموزش زبان دوم الگویی پیشنهاد گردید که طبق سازوکارِ آن، چنانچه تدوینگران متون آموزشی تمایل به استفاده از رویکرد خود و نه دیگری داشته‌باشند؛ لازم است از برجسته‌سازی ابعاد بافت فرهنگیِ خود بهره گیرند.

A Cultural Look into the Persian Language Resources: Case of Dehkhoda Text books

Nowadays, teaching and learning the Persian language, an integral part of Iranian’s identity, has attracted many researchers’ attention. Accordingly, different approaches to material developments have been proposed among which selecting the appropriate one is still a great challenge for both the instructors and learners of this language. In this regard, this paper aimed at analyzing the representation of Iranian culture in the pedagogical textbooks written for nonnative learners of Persian. In doing so, the elementary and intermediate Reading Comprehension books for nonnatives, were selected with the purpose of discovering the underlying conventions which lay behind. Investigating the three dimensions of culture (Poetic dimension, Content dimension and Context dimension) and three approaches of cultural semiotics based on TartuMoscow school (Cultural self not the other, Cultural other, Cultural self and the other) revealed that material developers benefiting from cultural selfnot the other approach needed to use the CONTEXT dimension of self in elementary level. In this regard, a recommended model was also proposed for teaching context and content dimensions of learning a second language. Finally, the pedagogical implication of the study was discussed and further suggestions were put forward.