بررسی نقش واسط سوگیری روانشناختی در رابطه بین ابعاد فرهنگ ملی و رفتارهای غیرعقلایی

سوگیری‌ها و رفتارهای غیرعقلایی افراد می‌تواند در ارزش‌های جمعی یا فرهنگ غالب جامعه ریشه داشته باشد. بروز چنین رفتارهایی از سوی سرمایه‌گذاران و در فرآیند تصمیم‌گیری در بازار سهام، موجب ناکارآیی بازار سرمایه شود. در این راستا پژوهش حاضر دو بعد آینده‌نگری و اجتناب از عدم اطمینان از ابعاد فرهنگ ملی بر پایه مطالعات پیشین انتخاب شد. سوگیریهای شناختی در قالب پنج مولفه؛ اعتماد بیش از حد، خوداسنادی، محافظه‌کاری، ابهام‌گریزی و رویدادهای اخیر به عنوان متغیر واسط و همچنین رفتار غیرعقلایی شامل ابعاد چهارگانه؛ توده‌واری، قماربازی، قانون اعداد کوچک و سوگیری خانگی به عنوان متغیر تابع تعیین گردیدند. نمونه مطالعه حاضر 424 نفر سرمایه‌گذاران حقیقی بورس اوراق بهادار تشکیل داد. برای جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه در مقیاس 5 امتیازی لیکرت استفاده شد. پایایی و روایی آن به ترتیب با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، روایی محتوا و سازه به روش تحلیل عاملی تائیدی مورد تائید قرار گرفت. جهت برازش مدل و آزمون فرضیه‌ها از نرم‌افزار آموس و اس‌پیاس‌اس استفاده شد. یافته‌های حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد، آینده‌نگری با سوگیری‌های شناختی (معنی‌داری 126/2) و رفتارهای غیرعقلایی (448/3) رابطه معنی‌داری داشته ولی اجتناب از عدم اطمینان با سوگیری‌های شناختی (87/0) و رفتارهای غیرعقلایی (از طریق سوگیری‌های شناختی با معنی‌داری 127/2) رابطه معنی‌داری ندارد.