مدل‌ سازی و تحلیل سناریوی شرایط علی اثر موجی در زنجیرۀ تامین صنایع غذایی ایران

اثر موجی که‌ به اختلالات با احتمال وقوع کم، اما اثرگذاری بالا اشاره دارد، توانسته است آثار منفی زیادی را بر زنجیرۀ تامین صنایع غذایی ایران بگذارد. با توجه به اهمیت استراتژیک صنایع غذایی، لازم است شرایط علی ایجاد این اثر بررسی شود. این تحقیق در دو مرحله و با رویکرد آمیخته، انجام شده است. مرحلۀ کیفی به‌منظور شناسایی دلایل رخداد و مرحلۀ کمی، به‌منظور مدل‌سازی و تحلیل سناریو انجام شده است. جامعۀ آماری در مرحلۀ کیفی، خبرگان صنعتی، شیوۀ نمونه‌گیری قضاوتی، حجم نمونه برابر با 15 نفر و شیوۀ تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها، تحلیل مضمون است. جامعۀ آماری مرحلۀ کمی، خبرگان صنعتی و استادان دانشگاهی، شیوۀ نمونه‌گیری قضاوتی، حجم نمونه برابر با 10 نفر و شیوۀ تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها، نگاشت‌شناختی فازی است. نتایج تحلیل مضمون، بیانگر 56 علل رخداد است که در قالب 14 دستۀ فرعی و 4 دستۀ اصلی «مشکلات سطح کسب‌وکار»، «مشکلات سطح زنجیرۀ تامین»، «بلایای طبیعی و غیرطبیعی» و «مشکلات کلان کشور» گروه‌بندی شدند. نتایج مرحلۀ دوم بیانگر آن است که «بحران‌های سیاسی»، «مسائل کلان اقتصادی» و «پیچیدگی و نبود اطمینان فزاینده در فضای کسب‌وکار»، بالاترین درجۀ اثرگذاری‌اند. نتایج تحلیل سناریوها، بیانگر جایگاه و اهمیت بالای «پیچیدگی و نبود اطمینان در فضای کسب‌وکار»، «مسائل کلان اقتصادی» و «بحران‌های سیاسی» است. با توجه به یافته‌های تحقیق، پیشنهاد می‌‌شود در زمینۀ تهیۀ برنامه‌های کوتاه‌ مدت و برنامه‌های اقتضایی، تهیۀ معیارهای انتخاب و ارزیابی تامین‌کننده، بررسی شیوه‌های ادغام عمودی و بهسازی سیاست‌های لجستیکی، اقدام شود.

modelling and scenario analysis of the causal conditions of the ripple effect in the supply chain of iran’s food industry

purpose: the ripple effect, which refers to disturbances with a low probability of occurrence but a high impact, has been able to have many negative effects on the supply chain of iran’s food industry. considering the strategic importance of the food industry, it is necessary to investigate the causal conditions of this effect.design/methodology/approach: this study has been performed in two phases with a mixed approach. the qualitative phase was conducted to identify the causes of the ripple effect and the quantitative phase was conducted to model and analyze the scenario. the participants in the qualitative phase were industrial experts, and judgmental sampling was used to collect data. the sample included 15 respondents, and the data analysis method was thematic analysis. the statistical population of the quantitative phase included industrial experts and university professors, and judgmental sampling was used to collect data. the sample included 10 respondents, and the data analysis method was fuzzy cognitive mapping. to analyze the scenarios, two categories of backward and forward scenarios have been designed. fcmapper software has been used to design the scenarios.findings: the results of the thematic analysis indicated 56 causes, which were grouped into 14 sub-categories: “business planning”, “production problems”, “financial problems of the organization”, “logistical problems”, “supply chain management”, “supplier problems”, “human disasters”, “natural disasters”, “legislative issues and law enforcement”, “political crises”, “macroeconomic issues”, “the increasing complexity and uncertainty of the business environment’, “infrastructure problems”, and “problems of production of complementary industries”. finally, the sub-categories were grouped in four main categories: business-level problems, supply chain-level problems, natural and unnatural disasters, and macro problems of the country. the results of the second phase indicated that political crises, macroeconomic issues, and complexity and uncertainty of the business environment had the highest degree of influence. the results of the analysis of the scenarios implied the significance of complexity and uncertainty of the business environment, macroeconomic issues, and political crises.research implications: since inventory plays a significant role in dealing with the ripple effect, and inventory in the food industry is perishable, it is necessary to investigate how to balance the amount of buffer and perishable inventory. another important issue in the supply chain of the food industry is the lack of advanced technologies and sufficient information on the areas under cultivation, the amount of harvest, and the amount of surplus or shortage of products in different parts, which strengthens the ripple effect. studying the obstacles, challenges and key success factors of using advanced technologies in the supply chain of the food industry can help solve this problem.