نقش فضای مجازی در تربیت شهروندی دانش آموزان مقطع ابتدایی: یک مطالعه ترکیبی

این پژوهش با هدف بررسی نقش فضای مجازی در تربیت شهروندی دانش آموزان دوره ابتدایی از دیدگاه متخصصان تعلیم و تربیت و بررسی نگرش دانش آموزان، با رویکرد ترکیبی انجام گرفت. در بخش کیفی روش پژوهشاز نوع تحلیل محتوا و در بخش کمی به شیوه پیمایشی صورت گرفت. مشارکت کنندگان بخش کیفی استادان تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز که از بین آنها ٩ نفر به شیوه هدفمند انتخاب شدند. جامعه مورد مطالعه در بخش کمی نیز شامل دانش آموزان پایه پنجم و ششم مقطع ابتدایی شهر شیراز بودند که ١٣٣ نفر از آنها به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. گردآوری داده ها در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته فضای مجازی و تربیت شهروندی به دست آمده از نتایج بخش کیفی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی به روش تحلیل شبکه مضامین و اعتبارسنجی پژوهش به روش ساخت مسیر ممیزی وبازبینی محقق انجام گرفت. پس از طبقه بندی داده ها ٣٨ مضمون پایه، ٨ مضمون سازمان یافته و ٤ مضمون فراگیر شناسایی شد.مضامین فراگیر به دست آمده شامل بسترسازی، آموزش، اتصال و دسترسی بود. همچنین مضامین سازمان دهنده مشتمل بر ٨ مضمون که شامل بسترسازی اجتماعی، بسترسازی فرهنگی، بسترسازی علمی، آموزش رسمی و غیررسمی، تقویت مهارت های شهروندی، ارتباطات، دسترسی به منابع و امکانات بالا بود. در بخش کمی نیز نتایج نشان داد نگرش دانش آموزان نسبت به نقش فضای مجازی در تربیت شهروندی مثبت و بالاتر از حد مطلوب بوده و بر اساس نظر دانش آموزان، فضای مجازی میتواند به ایجاد و تقویت دانش، نگرش و مهارت های شهروندی کمک کند.

the role of cyberspace in citizenship education of elementary school students: a mixed method study

the aim of this study was to investigate the role of cyberspace in citizenship education of elementary school students from the perspective of education experts and to examine students’ attitudes toward it, with a combined approach and a series of sequential exploratory methods. in the qualitative part, the research method was content analysis and in the quantitative part, it was a survey method. the participants of the qualitative part included the professors of education of the university, from which 9 people were purposefully selected. the study population in the quantitative section also i elementary school students in shiraz, 133 of whom were selected. the semi-structured interview was used to collect data in the qualitative section and the results of the qualitative section were used in the quantitative section of the researcher-made questionnaire of cyberspace and citizenship education. data analysis in the qualitative section was performed by the network analysis method and validated by the audit path construction . after analyzing the data, 38 basic themes, 8 organized themes and 4 global themes were identified. ,the quantitative section indicated that based on the variables of gender and grade, in students’ attitudes toward the role of cyberspace in citizenship education,