تحلیل محتوای کتاب ‌های درسی ریاضی دوره اول متوسطه ایران بر اساس تعابیر مختلف احتمال

هدف از انجام مطالعه حاضر، تحلیل محتوای بخش احتمال در کتاب‌های درسی ریاضی دوره اول متوسطه ایران بر اساس تعابیر کلاسیک، فراوانی‌گرا و ذهنی از احتمال است. این پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده‌ها توصیفی محسوب می‌شود. رویکرد پژوهش، کمّی است و با روش تحلیل محتوایِ مقوله‌ای انجام شده است. جامعه آماری، کتاب‌های درسی ریاضی پایه‌های هفتم، هشتم و نهم چاپ 1400 و نمونه، به صورت هدفمند، بخش احتمال این کتاب‌ها انتخاب شده است. ابزار پژوهش، فرم تحلیل محتوای محقق ­ساخته بر اساس تعابیر سه‌گانه احتمال است. روایی محتوایی و صوری ابزار پژوهش توسط تنی چند از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور در رشته‌های آموزش ریاضی، آمار و برنامه‌ریزی درسی و مولفین کتب درسی ریاضی مورد تایید قرار گرفت. جهت اطمینان از پایایی روش کدگذاری، درصد توافق بین کدگذاران محاسبه شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که 76 درصد از تکالیف موجود در بخش احتمالِ کتب درسی ریاضی دوره اول متوسطه بر حسب تعبیر کلاسیک طراحی شده‌ است و دو تعبیر دیگر فقط 24 درصد از تکالیف را در بر می‌گیرد. از این 24 درصد، فقط 5 درصد به تعبیر فراوانی‌گرا مرتبط است و این میزان برای تعبیر فراوانی‌گرا، به عنوان مکمل تعبیر کلاسیک کافی به نظر نمی‌رسد. بررسی های تکمیلی نشان داد که در سه کتاب مزبور، فقط یک تکلیف با هدف برقراری ارتباط بین تعابیر احتمال طراحی شده است.

an analysis of iranian junior high school mathematics textbooks based on different interpretations of probability

today, the concept of probability is not only used in different fields of science and daily life but also included in the school curricula of various countries, including iran. however, teaching and learning the concept of probability is fraught with challenges, of which some are unique to probability itself such as the multifaceted nature of probability, which lends itself to different interpretations and meanings. currently, the three basic interpretations of probability included in the school mathematics curriculum are classical, frequentist, and subjective interpretations. despite the continued attention paid to different interpretations of probability in different studies worldwide, few studies have focused on this issue within the context of iranian school curriculum. therefore, considering the importance of textbooks in the iranian centralized education system and the need to deal with different interpretations of probability in these books, this research aimed to analyze national mathematics textbooks taught in junior high schools in iran based on classical, frequentist, and subjective interpretations of probability. the results are hoped to shed light on how much attention is given to each of the three aforementioned approaches in the mentioned textbooks.