تبیین ویژگی‌های برنامه‌درسی آموزش عالی در عصر انقلاب صنعتی چهارم

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ویژگی‌ها و مولفه‌های برنامه‌ی درسی آموزش عالی در عصر انقلاب صنعتی چهارم انجام شده است. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرائی است. قلمرو پژوهش شامل منابع علمی معتبر (اسناد، کتب و مقالات) در زمینه برنامه‌درسی آموزش عالی در عصر انقلاب صنعتی چهارم در طی سال‌های 2016 تا 2021 می‌باشد. از میان 25 منبع شناسایی شده، تعداد 9 منبع که دارای بیشترین هماهنگی و تناسب با اهداف این پژوهش بود به عنوان نمونه و با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب گردیده است. بر طبق نتایج حاصل از تحلیل محتوا 12 مضمون سازمان‌دهنده اصلی با عناوین یادگیری مستمر: در هر لحظه در هر مکان، آموزش فردگرایانه و شخصی‌سازی شده، آموزش متصلِ جهانی‌، تفکر پلتفرمی بر پایه فناوری‌های نوین، برنامه‌درسی مبتنی بر مسئولیت‌های اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی، مهارت‌پروری با تاکید بر مهارت‌های نرم، پیوند آموزش عالی و صنعت 4/0 در بستری از فناوری 4/0، آموزش نوآورانه، پروژه‌محوری، استاد در نقش هدایت‌گر و مشاور، بازاندیشی برنامه‌درسی همسو با عصر انقلاب صنعتی چهارم و همجوشی و همگرایی علوم شناسایی گردیدند که در قالب یک دسته مضمون فراگیر با عنوان تغییر پارادایم برنامه‌درسی قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی می‌بایست جهت مطابقت با عصر انقلاب صنعتی چهارم و گام سریع علم و فناوری و با جهت‌گیری و نگاه به آینده و همسو با ویژگی‌های مذکور برنامه‌های درسی خود را مورد بازطراحی و بازنگری قرار دهند.

a review of the characteristics of higher education curriculum in the era of the fourth industrial revolution

introduction the world community is currently experiencing a fourth industrial revolution (4ir), which is established on the third industrial revolution (digital revolution) and the convergence of technologies. this movement blurs the lines between physical, digital, and biological technologies. in fact, digitalization is the backbone of the 4ir, through which different technologies and disciplines of science converge, leading to the emergence of new sciences and technologies, such as artificial intelligence, virtual reality, iot, and big data technologies. in a general process, the phenomenon of the 4ir brings about great changes in various aspects of life, including new working styles, new technologies, and new products, which are all driven by and receptive to creativity. one of the most important elements of higher education is the curriculum, which is the basis for the formation of learning. in the era of the 4ir, due to the profound effects brought about, challenges presented by, and opportunities afforded by the evolving technologies, curricula play a crucial role in adapting students to the accelerating pace of technological changes. higher education curricula need to work in tandem with the wave of changes introduced by the 4ir. in this regard, higher education curricula are expected to help students, as an important part of the society and workforce, develop the knowledge, abilities, and skills needed to live and work in the era of the 4ir. the passivity of the curriculum in the face of this revolution gives grounds for backwardness. in view of the above and given the importance of higher education curricula, studying curricula from different perspectives and aspects is vital. therefore, in the present study, the characteristics of higher education curricula in the era of the 4ir are laid out and discussed.