تحلیل محتوای کتاب‏های دوره پنجم ابتدایی بر اساس مفروضه‏های نظام سلامت با تاکید بر آموزش

برنامۀ درسی آموزش و ارتقای سلامت در بهبود و توسعۀ فرهنگ بهداشتی دانش‌آموزان اهمیت بسیاری دارد. برای پی‌بردن به اهمیت مسائل بهداشتی در روند سلامت دانش‌آموزان، لازم است به محتوای کتب درسی توجه شده و یک برنامۀ آموزشی که بتواند همۀ نیازهای ضروری آموزش سلامت را در خود جای دهد، تدوین شود. برای اجرای این پژوهش با توجه به ماهیت موضوع و هدف‌های آن، از روش تحلیل محتوا انتروپی شانون استفاده شد. در این راستا، محتوای همه کتاب‏ های درسی دوره پنجم ابتدایی بر اساس مفروضه ‏های نظام سلامت بررسی شد. واحد ثبت، جمله و تصویر بود. در فرایند کدگذاری، مولفه‌های مرتبط با استانداردهای آموزش محیط‌زیست مشتمل بر: 1- سلامت جسم 2- سلامت تغذیه 3- سلامت محیط (بهداشت آب، بهداشت هوا، بهداشت خاک) 4- سلامت محیط زیست 5- سلامت خانواده 6- حوادث ایمنی 7- تحرک بدنی 8- سلامت روانی 9- پیشگیری از رفتارهای پرخطر 10- کنترل و پیشگیری از بیماری‏ ها 11- معلولیت 12- بهداشت عمومی و بهداشت مدرسه مورد بررسی قرار گرفت. قلمرو این پژوهش شامل محتوای کتاب‏ های دوره پنجم ابتدایی، مصوب وزارت آموزش‌وپرورش بود. نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون نشان داد که از بررسی کل کتاب‏ های دوره پنجم مولفۀ‏ مربوط به سلامت روانی با 419 مورد بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده، و کمترین مقدار مربوط به معلولیت با 5 فراوانی است. یافته‏ های حاصل از فراوانی مولفه‏ ها نشان داده است که مولفه ‏های نظام سلامت از توزیع نرمال برخوردار نیستند به طوری که متاسفانه در حد خیلی کم به آموزش بهداشت و ارتقای سلامت در این سند پرداخته شده است و به آموزش مولفه‏ های سلامت در محتوای دوره پنجم ابتدایی توجه نشده است.

a content analysis of the fifth grade textbooks based on the health system assumptions

health education is an integral part of any education program. health education curriculumsshould provide such knowledge, attitudes, and skills that are necessary for improving health. thecomprehensive health education program is designed to promote healthy living and to reducehigh-risk health behaviors among all students. news about children and adolescents' health isincreasingly occupying the front pages of newspapers and is among the top goals and priorities ofthe health systems. high-risk preventable health behaviors such as substance use, unhealthy andunprotected sexual behaviors, poor diet, lack of physical activity, non-use of a seat belts, andviolence are significantly associated with adolescent morbidity and mortality. considering theinefficiency of conventional teaching methods and textbooks for promoting student health andwith regard to the low level of attention paid to health education, the need for a change incurriculums seems necessary. furthermore, in order to create change and transformation, and toprevent diseases and increase the efficiency of human resources, as considered in the fundamentaltransformation document and the health system transformation plan of iran, it is necessary topay enough attention to health education of students at a young age. since school system can havea direct impact on children and adolescents and an indirect impact on adults, it seems that theoptimal provision of health education in primary school is one of the most accessible ways ofpromoting public health. considering this, the present study was an attempt to examine thecomponents of the health system in the content of the fifth grade textbooks in iran. a qualitativeapproach to research and a content analysis method (shannon's entropy model) were used forconducting this study. more specifically, the present study was done by investigating theparticipants' viewpoints about the content of the fifth grade textbooks in relation to the 12 majorcomponents of physical health, nutritional health, natural environment health, family health, safetyincidents, mental health, prevention of high-risk behaviors, control, and prevention of diseases,disability, public health, and school health and also the 58 minor components of health educationand promotion. the findings of this study were obtained through a content analysis of all the iranian fifth grade textbooks and based on the country's health system assumptions. first, thefrequency of each of the health components were calculated based on the first step of shannonentropy model. then, uncertainty and the coefficient of importance of the obtained data weremeasured using the second step of shannon entropy model.