شناسایی مولفه‌های آموزش اخلاق و میزان توجه به آن در مدارس ابتدایی

پژوهش حاضر با رویکرد ترکیبی اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی با هدف شناسایی مولفه ها و بررسی میزان توجه به آموزش اخلاق در مدارس ابتدایی انجام شده است. در بخش کیفی با روش استنتاجی-پدیدارشناسی، با 14 استاد و محقق حوزه آموزش اخلاق و مولفان کتب درسی که به صورت هدفمند و با روش زنجیره ای انتخاب شده بودند تا حد اشباع نظری، مصاحبه نیمه ساختارمند انجام شد. روایی و پایایی مصاحبه با پیاده سازی متن، بازنگری سوالات و پاسخ ها  و تطبیق  برخی مضامین، توسط دو تحلیل گر مستقل تایید شد.سپس هشتاد مضمون پایه وسیزده مضمون سازمان دهنده، در قالب چهار بعد (اهداف فردی، اهداف اجتماعی، روش، چالش ها و نارسایی های آموزش اخلاق)، دسته بندی شدند و پرسش نامه ای با محوریت چهار بعد اصلی برای بخش کمّی (توصیفی – پیمایشی) تحقیق تنظیم شد. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه به تایید ده تن از استادان دانشگاه رسید. ضریب آلفا کرانباخ به دست آمده حاکی از پایایی مطلوب پرسش نامه است. طبق نتایج کمی، دبیران، در بعد اهداف فردی، مضامین بهداشت فردی، رابطه فرد با خدا، پاکدامنی و خویشتن بانی؛ و در بعد اهداف اجتماعی، مضامین رابطه فرد با دیگر انسان ها و رابطۀ فرد با طبیعت را ، به صورت معناداری از میانگین مطلوب بالاتر ارزیابی کردند که نشانۀ توجه کافی به آنها در مقایسه با سایر مضامین است. مضامین اخلاق فردی (شجاعت، معنویت نه به معنای پرورش دینی، کرامت انسانی، انضباط شخصی و خود راهبری) و نیز برنامه درسی منسجم در قالب تحقق اهداف سطوح بالای شناختی، عاطفی و عملی نیازمند توجه و برنامه ریزی فکورانه تری هستند. رشد توانمندی معلمان در فهم شفاف تر مضامین اخلاقی و بکارگیری اثربخش آموزش اخلاق از پیشنهادات مهم این پژوهش است.

identifying indicators of moral education in iranian elementary schools

introduction the objective of this study was to identify important indicators of moral education in iranian elementary schools. the study was further to evaluate the level of attention which was paid to moral instruction in iranian lower education.methodthis study benefits from an exploratory sequential mixed methods design. thequalitative phase of this study was conducted first. the phenomenologicalmethod was used in the qualitative phase and 14 faculty members, experts andtextbooks’ authors were selected based on purposive sampling and interviewedsemi-structurally. credibility and confirmability of the data was then assessedand confirmed by two independent experts and through revision of the questionsand answers and by comparing the extracted themes, i.e. the 80 basic and 13organizing themes, which were identified in relation to the four dimensions ofindividual goals, social goals, methods and challenges, and insufficiencies ofethics education. a researcher- made questionnaire was then designed based onthese findings and used for collecting data in the quantitative phase which wasdone through the use descriptive survey method. the reliability of thequestionnaire was assessed by running chronbach's alpha and confirmed (0.85). the validity of the questionnaire was further assessed and confirmed by 10experts in the field. the researcher-made questionnaire was then distributedamong elementary school teachers and the status of ethics education in iranianelementary schools was examined.