امکان ‌سنجی ارائه خدمات مرجع دیجیتالی مشارکتی در کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های سطح یک ایران

هدف: امکان سنجی ارائه خدمات مرجع دیجیتالی مشارکتی در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های سطح یک ایران. روش‌شناسی: این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت، توصیفی پیمایشی است. جامعه پژوهش شامل مدیران (13 مدیر از 13 کتابخانه مرکزی) و کتابداران مرجع (42 کتابدار مرجع از 13 کتابخانه مرکزی)، کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های سطح یک کشور (13 کتابخانه) بود. ابزار گردآوری داده‌ها نیز دو پرسشنامه محقق‌‌ساخته برای مدیران و کتابداران بود. در پژوهش حاضر به‌منظور بررسی روایی، پرسشنامه آماده‌شده در اختیار 9 نفر از اساتید و متخصصان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی قرار گرفت. همچنین برای روایی پرسشنامه از شاخص کا.ام.اُ استفاده شد که مقدار آن برای پرسشنامه مدیران 0.93 و برای پرسشنامه کتابداران 0.90 به دست آمد، درنتیجه هر دو پرسشنامه از روایی مناسب برخوردار بود. برای اندازه‌گیری پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. مقدار آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مدیران 0.76 و برای پرسشنامه کتابداران 0.79 برآورد گردید. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش از نرم‌افزار آماری اس‌‌پی‌اس‌اس استفاده شد.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد میانگین کلی به‌دست‌آمده برای میزان آشنایی کتابداران کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های سطح یک کشور با مهارت‌های موردنیاز برای ارائه خدمات مرجع دیجیتالی 3.53 بود که این مقدار از حد متوسط کمی بیشتر است. همچنین این کتابخانه‌ها برخی از تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم جهت ارائه خدمات مرجع دیجیتالی مشارکتی را در اختیار ندارند. میزان پوشش منابع اطلاعاتی الکترونیکی نیز در شرایط مطلوبی قرار داشت. همچنین بررسی‌های انجام‌شده نشان داد کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های سطح یک کشور ازلحاظ بودجه مشکلاتی در حد متوسط دارند.نتیجه: نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد توانایی‌های کنونی کتابخانه‌های موردمطالعه برای ارائه خدمات مرجع دیجیتالی مشارکتی در حد متوسط است.

feasibility study of collaborative digital reference services in the central libraries of level one universities in iran

introduction: collaborative digital reference services are one of the suitable services in libraries where two or more libraries act in a cooperative or group manner to provide reference services using one of the forms of digital reference services. in this type of service, the user sends a request to a library that is a member of the library network. the library receiving the question will do this if it is able to provide an answer; otherwise, it presents the question to another library that is a member of this network and has the ability to answer this question. the current study was conducted to study the feasibility of collaborative digital reference services in iran’s top university central libraries. several researches have been conducted inside and outside the country in connection with the topic of the current research. reviewing the researches shows the fact that creating a collaborative digital reference service is necessary for universities and large centers. in iranian researches, feasibility in terms of human resources, equipment and budget of digital reference services in libraries has been emphasized. in foreign researches, the review of collaborative digital reference services in terms of structure, patterns, software, hardware, features and services and human resources, evaluation and satisfaction of these services in libraries has been considered. among the researches carried out inside the country, no research has investigated the possibilities and conditions of creating a collaborative digital reference in the central libraries of top level universities in iran. regarding the development of collaborative digital reference services in the world and the role of universities in meeting the educational and research information needs of users, as the most important knowledge production and dissemination centers in iran have not yet turned to these services at the highest level.methodology: in terms of purpose, this research is applied research and in terms of nature, this research is descriptive survey. the population of the study was composed of managers (13 managers from 13 central libraries) and reference librarians (42 librarians from 13 central libraries) from iran’s top university central libraries (13 libraries). two researcher-made questionnaires were used to collect data from mangers and librarians. in order to assess the validity, the questionnaires were sent to 9 library and information science professors, kmo test was another method which was used for measuring the validity of the questioners, which indicated 0.93 for managers’ questionnaire and 0.90 for the librarians.