پیشرفت یا کامیابی علم از دیدگاه فلسفه علم: ضرورت تغییر رویکرد از فعالیت علمی به پیشرفت علمی

هدف: هدف این مقاله تحلیل دیدگاه‌های مختلف درباره پیشرفت علم و نقدهای وارده بر هر یک و تبیین ضرورت تغییر رویکرد از فعالیت علمی به پیشرفت علمی است.روش‌شناسی: پژوهش حاضر از حیث ماهیت، نظری فلسفی و از نظر روش قیاسی و استنتاجی است. با استفاده از این روش نظریه‌ها و آراء صاحب‌نظران در باب پیشرفت علم واکاوی و توصیف‌شده و به کمک قیاس نتایجی استنتاج شده است.یافته‌ها: در باب پیشرفت علم سه رویکرد وجود دارد: رویکرد معرفتی، رویکرد معنایی و رویکرد عملکردی درونی. هر یک از این رویکردها حکایت‌های متفاوتی از پیشرفت علم عرضه می‌دارند. در دیدگاه معرفتی یا رویکرد سنتی، پیشرفت علم تجمع یا انباشتی از باورهای علمی واقعی است. بر انباشتگی خطی دانش و ابقاء نظریه‌های علمی تاکید می‌شود. در رویکرد معنایی، رئالیست‌ها توفیق علم را حاصل صدق تقریبی، صدق‌نمایی، ارجاع عبارات اصیل یا ترکیبی از این امور می‌دانند و بر ایده همگرایی، انباشتگی و انطباق در علم پای می‌فشارند. رویکرد عملکردی درون‌گرا و مسئله‌محور است و پیشرفت علم را حاصل انقلاب‌های علمی می‌داند. طرفداران این رویکرد یا پسارئالیست‌ها، نسبی‌گرا هستند. این نسبی‌گرایان متهمند که موضع آنها به نسبی بودن منجر می‌شود و اعتبار و قدرت روش علمی را برای مبارزه یا مواجهه با باورهای دیگر تضعیف می‌کند؛ به‌علاوه به خاطر خصلت سرنگون‌کننده انقلاب، هیچ انباشت علمی‌ وجود ندارد. در مقابل رئالیست‌ها که اعتقادی به تغییرات انقلابی در نظریه‌های علمی ندارند، معتقدند که در اثر به‌وجود آمدن اصلاح تدریجی نظریه‌ها، علم رشد می‌یابد.نتیجه گیری‌: علیرغم تفاوت در نظریه‌ها، هر سه رویکرد پیشرفت علم را پیشرفت شناختی می‌دانند، نه تولید نوشتارگان یا تولید اطلاعات علمی (کتاب، مقاله). حرکت در مسیر علم باید شکوفایی ابعاد مختلف توسعه را فراهم آورد. پیشنهاد پژوهش آن است که مفهوم پیشرفت علم یا پیشرفت شناخت در قالب «اصل کانتی اشاعه سوال» قابل توجیه است.

The Progress of Science from the Viewpoint of Philosophy of Science: The Necessity of Changing Approach from Scientific Activity to Scientific Progress

Introduction: The concept of scientific progress has different definition in the philosophy of science. The purpose of this paper is to understand scientific progress and evaluate and analyze the concept from different viewpoints.Methodology: This study in term of nature is theoreticalphilosophical, and in term of method is deductive and analyzes various texts, theories and perspectives on the scientific progress.Findings: There are three approaches to characterizing scientific progress: (i) the epistemic approach, (ii) the semantic approach, and (iii) the functionalinternalist approach. Each of these approaches provides different narrations of the scientific progress. The epistemic or traditional approach is the cumulative knowledge account and takes knowledge to be the concept in order to understand the progress. The semantic approach considers science’s success as the result of approximate truth, authentication, the reference of original notions or a combination of these, and emphasizes the idea of ​​convergence, accumulation and adaptation in science. The functional approach is problemoriented, and considers progress in science as a result of scientific revolutions. The latest approach holds that progress is made when a scientific revolution or development succeeds in fulfilling a certain function. The proponents of this approach or the postrealists are relativists. These relativists are accused that their claims lead to relativism and weakening the credibility and power of the scientific method. Moreover, there is no scientific accumulation due to the overthrowing nature of the revolution, Conversely, realists who do not believe revolutionary changes in scientific theories have typically sought an account of progress in term of increasing verisimilitude rather than increasing knowledge.Conclusion: Despite the difference in theories, all three approaches consider the scientific progress as a cognitive concept, not as textual or scientific information.