مطالعه فراترکیب مولفه‌های سواد انتقادی دانشجویان

هدف: سواد انتقادی دانشجویان با تولید و نوسازی دانش و اعتبار ادعا‌های دانش به ارزیابی دقیق متون (چاپی دیجیتالی) در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌پردازد؛ بر این اساس هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه‎های سواد انتقادی دانشجویان در آموزش عالی بوده است.روش‌شناسی: طرح این پژوهش سنتزپژوهی کیفی، از نوع فراترکیب تبدیلی است. جامعه آماری پژوهش، دربرگیرنده مقاله‌های علمی پژوهشی کیفی و ترکیبی چاپ‌شده در مجلات معتبر در زمینه سواد انتقادی بین سال‌های 2010 تا 2020 و 1389 تا 1399 می‌باشد. این پژوهش با استفاده از روش شش مرحله‌ای ساندلوسکی و باروسو انجام شده است. در گام اول و پس از انتخاب تیم فراترکیب، سوال پژوهش برای کشف مولفه‌های سواد انتقادی دانشجویان در آموزش عالی تنظیم و معیار‌های شمول مقاله‌ها مشخص شدند. در گام دوم، به جستجوی نظام‌مند منابع در پایگاه‌های اطلاعاتی انگلیسی و فارسی پرداخته شد. در گام سوم ارزیابی کیفیت مقاله‌ها انجام و در نهایت با توجه به معیار خروج 51 مقاله اصیل انتخاب شدند. در گام چهارم با تکنیک دسته‌بندی یافته‌ها و تکنیک کمی فراچکیده‌نویسی، مضامین پایه استخراج شدند. اعتبار‌یابی یافته‎‌ها نیز با تکنیک‌های اعتبارپذیری و انتقال‌پذیری صورت گرفت.یافته‌ها: با اجرای گام پنجم از فرایند شش مرحله‌ای ساندلوسکی و باروسو یعنی ترکیب و ارائه یافته‌ها، 37 مضمون پایه استخراج‌شده، در 13 مضمون سازمان‌دهنده سطح اول و 4 مضمون سازمان‌دهنده سطح دوم (دانشی،‌ مهارتی، ‌نگرشی و اجتماعی) به‌عنوان مولفه‌های سواد انتقادی دانشجویان، دسته‌بندی شدند. در نهایت تمامی مضامین مذکور در قالب مضمون فراگیر سواد انتقادی دانشجویان ارائه شدند. در گام ششم اعتبار‌یابی یافته‌ها انجام شد.نتیجه گیری: پس از انجام مراحل پژوهش فراترکیب، مولفه‌های 4گانه تشریح و در انتها چارچوب سواد انتقادی به‌عنوان یک شایستگی اجتماعی دانشجویان معرفی شد که ‌می‌تواند سرلوحه سیاست‌گذاران برنامه درسی در سطح دانشگاه در حین طراحی برنامه‌های درسی قرار گیرد.

A Meta-Synthesis of the Components of Students’ Critical Literacy

Introduction: Critical literacy of students with the production and modernization of knowledge and validity of knowledge claims to accurately evaluate texts (printdigital) in the age of information and communication technology. Therefore, the aim of this study was to identify the components of students’ critical literacy in higher education.Methodology: The design of this research is a qualitative synthesis research of the type of Translation metasynthesis.The statistical population of the study includes qualitative and mixed method scientific research articles published in prestigious journals in the field of critical literacy between 2010 to 2021 and 1389 to 1399.This research has been done using the sixstep method of Sandlowski and Barroso.In the first step, after selecting the metasynthesis team, the research question was set to discover the components of students’ critical literacy in higher education and the criteria for including articles were identified. In the second step, a systematic search of resources in Latin databases was performed. In the third step, the quality of the articles was evaluated and finally, according to the exclusion criteria, 51 original articles were selected. In the fourth step, the basic themes were extracted by the technique of Classification the findings and the technique of Metasummery. Validation of findings was also done with validation and transferability techniques.Findings: By performing the fifth step of the sixstep process of Sandlowski and Barroso, i.e. combining and presenting the findings, 37 basic themes were extracted, in 13 themes of the first level organizer and 4 organizers of the second level (knowledge, skill, attitude and social) as components of students’ critical literacy were categorized.Finally, all the mentioned topics were presented in the form of the comprehensive theme of students’ critical literacy. In the sixth step, the findings were validated.Conclusion: After conducting the metasynthesisresearch steps, the four components were described and finally the critical literacy framework was introduced as a social competence of students that can be the headline of curriculum policy makers at the university level during curriculum design.