تحلیل روان‌شناختی «نیاز به آزادی» در شخصیت‌های داستان‌های برگزیده کودک و نوجوان؛ براساس نظریه انتخاب ویلیام گلاسر

مقدمه: قصه‌ها و داستان‌ها و به‌صورت مشخص آفرینش‌های ادبی حوزه کودک واجد این قابلیت بسیار مهم است که می‌تواند در راستای تربیت و اصلاح برخی از ناهنجاری‌های رفتاری و شخصیتی و نیز تقویت پاره‌ای از توانمندی‌ها در کودکان به‌کار گرفته شود. روش‌شناسی: تحلیل میزان و ضریب تاثیرگذاری داستان‌های مزبور مستلزم به‌کارگیری شاخه‌ای از نقد ادبی است که در حوزه نقد روان‌شناختی قرار دارد. در این میان، آرا و نظریات ویلیام گلاسر به‌عنوان یکی از روان‌شناسان مثبت‌نگر، ابزار مناسبی جهت تحلیل این‌گونه متون می‌باشد. نیاز به آزادی یکی از نیازهای اساسی آدمی است که در نظریه گلاسر نیز به آن پرداخته شده است؛ بنابراین پژوهش حاضر، به بررسی 145 کتاب برگزیده کودک (تالیف و ترجمه) در سال‌های 1300-1390 و تحلیل روان‌شناختی 30 داستان که نیاز به آزادی در شخصیت‌های آنها برجسته‌تر است، به روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی پرداخته است. داده‌ها به روش اسنادی جمع‌آوری و برای انتخاب نمونه پژوهش از شیوه نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده است. یافته‌ها: در این پژوهش، آزادی به دو بخش آزادی مثبت و منفی تقسیم شده است. آزادی مثبت به شخصیت‌هایی مربوط می‌شود که در پی ارضای یک نیاز طبیعی و سالم، اغلب رفتار درست را انتخاب می‌کنند. شخصیت‌های دارای آزادی منفی شخصیت‌هایی هستند که برای رسیدن به اهداف خود، حقوق افراد را زیر پا می‌گذارند. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از این حقیقت است که شخصیت‌هایی که با آزادی مثبت برانگیخته می‌شوند و برای ارضای نیاز مزبور رفتار درست را انتخاب می‌کنند، در پایان داستان، دستاوردهای مطلوبی دارند و شخصیت‌هایی که یا با آزادی منفی برانگیخته می‌شوند یا برای ارضای نیاز به آزادی رفتار نادرست را انتخاب می‌کنند، در پایان داستان شکست می‌خورند. در پایان به نویسندگان و منتقدان ادبیات کودک و نوجوان توصیه می‌شود، با مطالعه روان‌شناسی کودکان، به خلق و گزینش آثار مناسب برای آنها بپردازند. پژوهشگران ادبیات کودک و نوجوان نیز با همراهی متخصصان روان‌شناسی به نقد روان‌شناسانه همه آثار مربوط به این مخاطبان کوچک براساس نظریه گلاسر و دیگر نظریات عمده مشاوره و روان‌درمانی، متناسب با موضوع داستان‌ها همت گمارند.

Psychological Analysis of Need for Freedom in the Characters of Selected Stories for Children and Adolescents’ Books Based on William Glasser’s Choice Theory

Introduction: Romances and stories and in particular, children’s literary creations have a significant potential to be utilized as a solution for children’s behavioral and personality disorders as well as enhancing some of their abilities. Methodology: Investigating the effect and impact of these stories requires the use of a branch of literary criticism which is within the scope of psychological criticism. In this matter, the theories of William Glasser, as one of the most positive psychologists in the field provide some useful theories to analyze these texts and concepts. It should be noted that one of the basic needs of human is his/her need for freedom that has been addressed in the Glasser’s theory. As such, the current research evaluates 145 children’s favorite books translated or written during 19212011. Moreover, this research conducts a psychological analysis using a qualitativedeductive content analysis approach for about 30 stories that freedom is an outstanding issue in their characters. The required data was gathered by a documentary method in which the purposeful sampling method was carried out to choose the sample of the study. Findings: In this paper, the freedom is divided into two parts of positive and negative liberties. The positive liberty is related to those characters that often choose the right behavior after satisfying a natural and healthy need. On the other hand, the characters via negative liberty are those characters that violate people’s rights to accomplish their goals. Conclusion: The obtained results of the paper revealed that those characters that are motivated by positive liberty and choose the right behavior to satisfy their needs can achieve good results at the end of the story. Conversely, those characters that are motivated by negative liberty or choose to incorrect behavior to satisfy their needs for freedom may fail at the end of the story. Finally, it is worthwhile to suggest to all writers and critics of child and adolescent books that by studying children’s psychology, they can better choose those studies that are appropriate for them. Furthermore, with the help of psychologists, both child and adolescent literature researchers will psychologically review all studies related to these young audiences. For this purpose, they can rely on Glasser’s theory and other general theories of counseling and psychotherapy that are appropriate for the subject matter of the stories.