واکاوی توانمندی داستان‌ها در بهبود کنش‌های اجرایی به کودکان adhd گروه سنی «الف»، «ب» و «الف/ب» بر پایه نظریه گسترش‌یافته بازداری رفتار بارکلی

مقدمه: اختلال نارسایی توجه/ فزون‌کنشی، یک اختلال شایع عصب تحولی است که در بیشتر مواقع در دوره کودکی تشخیص داده می‌شود. به اعتقاد بارکلی ریشه اختلال، نقص در عملکردهای اجرایی می‌باشد. نظریه بازداری رفتار بارکلی و داستان‌هایی که عناصر این نظریه را در برداشته باشند می‌توانند با کمک داستان‌های مناسب در رویکرد کتاب‌درمانی به کاهش نشانه‌های این اختلال کمک کنند. هدف این پژوهش شناسایی میزان هم‌خوانی محتوای داستان‌های مناسب گروه سنی «الف»، «ب» و «الف/ ب» منتشر شده در سال‌های 1385 تا 1395 با مولفه‌های عناصر نظریه گسترش‌یافته بازداری رفتار بارکلی است. روش‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است که با روش پیمایشی و تحلیل محتوای کیفی انجام گرفت. برای گردآوری اطلاعات از دو سیاهه استفاده شد. یکی به ثبت اطلاعات کتابشناختی داستان‌ها اختصاص داشت و دیگری شامل مولفه‌های عناصر نظریه گسترش‌یافته بازداری رفتار بارکلی بود. از 382 داستان جامعه پژوهش، 70 داستان که حداقل دارای عناصر نظریه بارکلی و یا عدم بازداری رفتار داشتند، برای بررسی در نظر گرفته شد. یافته‌ها: از میان داستان‌های بررسی شده، در 53 داستان‌، مولفه‌های کنش‌های اجرایی نظریه بارکلی شناسایی شد و در 17 داستان شخصیت داستان در برابر یک رویداد، عدم بازداری رفتار نشان می‌دهد و به پیامد نامطلوب می‌رسد. تحلیل و بررسی داستان‌ها نشان داد میزان حضور هر یک از کنش‌های اجرایی نظریه بارکلی در داستان‌ها متفاوت است. همچنین در میان داستان‌هایی که مولفه‌های کنش‌های اجرایی شناسایی شد، 3 الگو برای بهبود کنش‌های اجرایی وجود دارد. الگوی اول شامل داستان‌هایی است که شخصیت داستان در مقابل رویداد آنی ابتدا عدم بازداری رفتار دارد ولی بعد متوجه اشتباه خود می‌شود و با انجام کنش‌های اجرایی به پیامد مطلوب می‌رسد. در داستان‌های الگوی دوم، شخصیت داستان در مقابل رویداد آنی از همان ابتدا کنش‌های اجرایی را انجام می‌دهد و به پیامد مطلوب می‌رسد. الگوی سوم نیز شامل داستان‌هایی است که شخصیت (های) داستان در مقابل رویداد آنی عدم بازداری رفتار را نشان می‌دهد ولی از طرف دیگر، شخصیت (های) دیگر داستان کنش‌های اجرایی دارند و پیامد مطلوبی را تجربه می‌کنند. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که این داستان‌ها، با نشان دادن کنش‌های اجرایی می‌توانند ابزار توانمندی برای کتاب‌درمانی و بهبود کنش‌های اجرایی به کودکان adhd در نظر گرفته شوند. ناشران، نویسندگان، روان‌شناسان، کتابداران و والدین می‌توانند از پیشنهادهای کاربردی این پژوهش بهره‌ گیرند.

An Investigation into the capabilities of Stories in Promoting Executive Functions in Children with ADHD: A Study Based on Barklay’s Extended Theory of Executive Functions

Abstract Attentiondeficit hyperactivity disorder (ADHD) is a common neurological disorder that is most often diagnosed during childhood. According to Barkley, the root of this disorder is a deficiency in the executive functions. Barklay ’s Executive functioning (EF) theory and stories that incorporate the relevant components and attributes of EF with bibliotherapy approach can help reduce the symptoms of this disorder. The purpose of this research is to identify the relevance of the content of the stories of the age group &A&, &B& and &A / B& published in the years 1385 to 1395 with components of the extended theory of inhibition behavior of Barklay. Methodology of the research: This research is an applied research which was carried out by survey method and qualitative content analysis. To collect information two checklists were prepared. One consists of the bibliographic information of stories and the other incorporates the components and related features in the extended theory of inhibition behavior of Barklay. Of the 382 stories in the research community, 70 stories, which had the minimum executive functions of Barklay ’s theory, were considered for this research. Findings: Among the stories which were analyzed, the components of the executive functions of Barklay ’s theory were identified in 75.71% of them, and in 24.28% of stories, the main character  represents malfunction against an event and experiences its undesirable consequences. Among the stories identified in the first group, 3 patterns were identified for teaching executive functions to children. The first pattern consists of stories in which the personality of the story showed inhibitation behavior against an immediate event. But then, he realizes his mistake, changes his behavior and achieves the desired result by performing executive functions. In stories of the second pattern, the character of the story performs the executive functions against the immediate event from the very beginning and comes to a good result. The third pattern also includes stories in which the first character has noninhibition behavior against an incident, but, the other person of the story performs the executive functions and experience the desired outcome. Also, the analysis of stories indicates that the presence of each executive functions of Barklay ’s theory varies in stories analysed in this research.   Results: The results of this study show that the stories in which executive functions elements were identified, could be considered as suitable tools for teaching selfregulation to ADHD children through bibliotherapy. Publishers, writers, psychologists, librarians and parents can also take advantage of the suggestions of this research.