اولویت‌بندی و امکان‌سنجی خدمات قابل ارائه در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد در جهت کاهش آسیب اجتماعی طلاق

مقدمه: کتابخانه‌های عمومی به عنوان یک قدرت اجتماعی می‌توانند در رفع مشکلات و آسیب‌های فردی و اجتماعی ایفای نقش کنند. از سویی، بر طبق آمارها، طلاق یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در ایران و به‌ویژه در استان خراسان رضوی است. بنابراین هدف از این پژوهش، اولویت‌بندی‌ و امکان‌سنجی خدمات قابل ارائه در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد در جهت کاهش آسیب اجتماعی طلاق است.روش‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، پیمایشی است. ابزار گردآوری داده‌ها، دو پرسشنامه محقق ساخته بود. در این پژوهش دو جامعه آماری وجود داشت. جامعه اول، صاحب‌نظران (شامل دانشجویان دکترا و اعضای هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، روان‌شناسی (حوزه مشاوره خانواده) و جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد) و جامعه دوم، کتابداران و کارکنان ستادی در دو اداره کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی و شهرستان مشهد بودند. حجم نمونه جامعه اول، 30 نفر و حجم نمونه جامعه دوم، 86 نفر به دست آمد که اعضای نمونه هر دو جامعه به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. روش‌های آماری مورد استفاده، آزمون فریدمن و آزمون تی تک نمونه بود.یافته‌ها: از دیدگاه صاحب‌نظران، میان اولویت ارائه خدمات (به ‌منظور کاهش طلاق) در 5 مقوله خدمات آموزشی، اطلاع‌رسانی، مشاوره‌ای، مرتبط با منابع و جنبی تفاوت معناداری وجود داشت، به‌ طوری که خدمات آموزشی بالاترین و خدمات اطلاع‌رسانی در پایین‌ترین اولویت قرار گرفت. در بررسی جزئی‌تر، خدمات دارای بالاترین اولویت بدین شرح بود: برگزاری کلاس‌های آموزش مهارت‌های زندگی؛ آگاهی‌رسانی به خانواده‌ها از طریق شبکه اجتماعی به منظور توانمندسازی خانواده و کسب مهارت‌های زندگی؛ حضور مشاور خانواده/روانشناس در کتابخانه به منظور مشاوره و کمک به زوجین؛ ارائه منابع دیداری و شنیداری مرتبط با حوزه خانواده؛ برگزاری جلسات کتاب‌خوانی با حضور زوجین علاقه‌مند در رابطه با مسائل خانواده. از دیدگاه کتابداران و کارکنان ستادی، امکان ارائه خدمات آموزشی، اطلاع‌رسانی، مشاوره‌ای، مرتبط با منابع، و جنبی با حد مطلوب آن تفاوت معناداری داشت و کمتر از حد مطلوب بود.نتیجه‌گیری: این پژوهش خدمات دارای اولویت از نظر صاحب‌نظران که می‌توانند در کاهش طلاق اثرگذار باشند را مشخص نمود. همچنین نشان داد که امکان ارائه این خدمات در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد از حد مطلوب کمتر بود. از این‌رو، نتایج این پژوهش می‌تواند منجر به آگاهی مدیران و مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نسبت به اولویت و امکان ارائه خدمات اثرگذار کتابخانه‌های عمومی در جهت کاهش طلاق گردد تا بتوانند برنامه‌ریزی لازم جهت ارائه این خدمات در کتابخانه‌های عمومی را انجام دهند و به کاهش مشکلات زناشویی و به تبع آن به کاهش طلاق در جامعه کمک نمایند.

Prioritizing and Feasibility Study of the Provided Services in Mashhad Public Libraries to Reduce Divorce

Introduction: As a social power, public libraries can play an effective role in resolving individual and social problems and harms. However, according to statistics, divorce is one of the most important social harms in Iran, especially in Khorasan Razavi province. Therefore, the aim of this research was to prioritize and assess the feasibility of services in public libraries of Mashhad city provided to reduce divorce.Methodology: This study was an applied research that has been conducted through a survey. The data gathering tool included two researchermade questionnaires. There were two research populations in this study. The first involved some experts (including Ph.D. students and faculty members of the Departments of Knowledge and Information Science, Psychology (Family Consultation) and Sociology of Ferdowsi University of Mashhad). The second included the librarians of Mashhad public libraries and staff of the General Directorate of the Public Libraries of Khorasan Razavi Province and Mashhad. The sample size of the first population consisted of 30 experts and the sample size of the second population included 86librarians and staff. The sample members of both populations were selected by the random sampling method. The statistical methods were Friedman test and one sample Ttest.Findings: From the experts &apos point of view, there was a significant difference between the priorities of providing services in five categories: educational services, information services, consultancy services, resourcesrelated services and extension services (to reduce divorce). Thus, the "educational services " were at the highest priority and "information services " were ranked as the lowest priority. The services were also prioritized in each of the five categories so that the highest priority in each of the categories was as follows: “holding workshops and life skills classes for families” “setting up social networks (such as a Telegram channel) and providing information to the families through this to empower the family and acquire life skills” “the presence of a family counselor or a psychologist at certain times in the library to provide advice and assistance to couples in need of consultation” “providing visual and audio resources related to the family domain for clients to improve their knowledge on successful family life strategies” “holding book reading sessions at specific times with the presence of volunteering and interested couples in relation to family issues”. From the perspective of the librarians and staff, the possibility of providing all five categories of abovementioned services had a significant difference with the optimum level and was less than it.Conclusion: This research determined the priorities of the services from experts’ viewpoint, which can be effective in reducing the divorce rate. It also showed that the possibility of providing these services in the public libraries of Mashhad was less than the optimal level. Therefore, the results of this research can lead to the awareness of the managers and authorities of the Public Libraries Foundation to provide effective public library services for reducing the divorce rate by planning to provide such services in the public libraries. Doing so, they may help to reduce marital problems and consequently, divorce in the society