تبیین عوامل موثر بر رعایت اخلاق پژوهش دانشجویان و مقایسه سهم آن‌ها در زیرگروه‌های مختلف آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد

مقدمه: پرورش و توسعه اخلاق پژوهش در فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از اهمیت وافری در نظام‌های آموزش عالی کشورهای پیشرو و اسناد فرادست دانشگاه‌های ایران به شمار می‌رود. هدف پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر رعایت، تعیین اهمیت و سهم عوامل اثرگذار بر رعایت اخلاق پژوهش در میان دانشجویان گروه‌های مختلف تحصیلی بود.روش‌شناسی: از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 951394 بود. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران تعیین و به شیوه روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای 400 نفر تعیین گردید.یافته‌ها: از طریق پرسشنامه‌ای محقق ساخته که به منظور سنجش میزان رعایت اخلاق پژوهش و تعیین عوامل موثر بر آن طراحی و تدوین شده بود؛ جمع‌آوری گردید. برای پاسخ‌دهی به سوالات پژوهش از آزمون‌های رگرسیون چندگانه و آزمون تحلیل واریانس استفاده شد.نتیجه‌گیری: از میان متغیرهای موثر تنها دو مولفه محدودیت زمانی و فشارهای محیطی، قابلیت پیش‌بینی رعایت اخلاق پژوهش را دارند. نتایج آزمون‌ها نشان داد که بین گروه‌های تحصیلی تفاوت معناداری در رعایت اخلاق پژوهش وجود دارد. میانگین رعایت اخلاق پژوهش در گروه علوم دامی کشاورزی از سایر گروه‌ها بیشتر بود، سپس رعایت اخلاق پژوهش به ترتیب در گروه‌های علوم پایه و علوم انسانی و در نهایت در گروه فنی مهندسی دیده شد. با توجه به تاثیر پژوهش در سرنوشت جامعه، سوگیری اخلاق در پژوهش می‌تواند مبدا شکل‌گیری رفتارهای غیراخلاقی عمده‌تری گردد؛ بنابراین بهتر است با شناخت سایر عوامل، در جهت بهبود رعایت اخلاق پژوهش در دانشگاه‌ها مبادرت شود.

Explaining Factors Affecting Students ' Research Ethics and Comparing their Contribution in Various Educational Subgroups in Ferdowsi University of Mashhad

Introduction: The encouragement and development of research ethics in university graduates is of great importance in the higher education systems of leading countries and upstream documents of Iran &aposs universities. The purpose of the research was to identify the factors affecting the observance of research ethics among students of different educational groups and determine the importance and contribution of these factors.Methodology: The study was a correlational one and the statistical population included all graduate students at Ferdowsi University of Mashhad in the academic year of 20142015. Sample size was determined by Cochran &aposs formula and quota sampling method and amounted to 400 persons. Data were collected through a researchermade questionnaire designed and evaluated to determine the ethics of research and the factors affecting it. To answer the research questions, multiple regression and variance analysis tests were used.Findings: The results showed that only two components of time constraints and environmental pressures have the ability to predict the ethics of research. The results of the tests showed that there is a significant difference between the research groups in obeying the ethics of research. The average amount of research ethics in the Animal SciencesAgricultural Department was higher than other groups, Then, the research ethics ranked second in the basic sciences and humanities departments, and third in the engineering department.Conclusion: Given the impact of research on the fate of society, the bias of ethics in research can be the cause of the formation of immoral behaviors therefore, it is better to understand other factors in order to improve the observance of research ethics in universities.