بررسی عوامل موثر بر سطح کمال مدل ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل

مقدمه: مدل ذهنی تصویری ذهنی است که کاربر از یک نظام وکارکردهایش خلق می‌کند تا به عملیاتش در آن نظام کمک کند. پژوهش‌ها مشخص کرده‌اند رفتار اطلاع‌یابی در افراد متفاوت است و این تفاوت را می توان از طریق بررسی مدل‌های ذهنی آنان تشریح کرد. در واقع، فکر، رفتار و کنش‌های افراد توسط مدل‌های ذهنی آنان در بافت‌های تعاملی هدایت می‌شود. بعلاوهعوامل مختلفی بر شکل‌گیری مدل ذهنی کاربران از یک نظام تاثیر دارد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تعیین عوامل تاثیرگذار بر سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل است.روش‌: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر نوع توصیفیپیمایشی و از نظر روش گردآوری داده‌ها ترکیبی است. جامعه پژوهش حاضر را دانشجویان کارشناسی‌ارشد دانشگاه فردوسی مشهد در دو دسته علوم انسانی/اجتماعی و فنی‌مهندسی تشکیل دادند که از هر گروه 15 نفر (30 نفر) به‌طور داوطلبانه در این پژوهش مشارکت کردند. ابزارهای گردآوری داده‌ها شامل مصاحبه نیمه‌ساختاریافته (با استفاده از مقیاس کمال مدل ذهنی (لی، 2007))، پرسشنامه سبک یادگیری کلب، آزمون گروهی شکل‌های نهفته، و پرسشنامه ی سواد اطلاعاتی است. ابتدا با استفاده از مصاحبه، نمره مدل ذهنی دانشجویان مشخص شد و سپس رابطه آن با سایر متغیرهای پژوهش مطابق سوالات ذیل بررسی شد. آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل و سبک شناختی آنان (وابسته‌به‌زمینه، مستقل از زمینه) رابطه معناداری وجود دارد؟ . آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل در سبک‌های یادگیری مختلف (واگرا، هم‌گرا، انطباق‌یابنده، جذب‌کننده) تفاوت معناداری وجود دارد؟. آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل و سواد اطلاعاتی آنان رابطه معناداری وجود دارد؟. آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل، در دو گروه فنی مهندسی و علوم انسانی/اجتماعی، تفاوت معناداری وجود دارد؟.آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل، در دو گروه مردان و زنان، تفاوت معناداری وجود دارد؟یافته ها: بین سبک شناختی و سطح کمال مدل‌ ذهنی رابطه معناداری وجود دارد. دانشجویان با سبک شناختی مستقل از زمینه نسبت به دانشجویان وابسته به زمینه از مدل ذهنی کامل‌تری برخوردارند. با این‌حال بین سطح کمال مدل‌ ذهنی و سبک یادگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد. همچنین بین سطح کمال مدل‌ ذهنی و سواد اطلاعاتی رابطه معناداری مشاهده نشد.اما بین سطح کمال مدل ذهنی و مولفه بازیابی اطلاعات، رابطه معنادار، مثبت و متوسطی وجود داشت.ازطرف دیگر‌ بین سطح کمال مدل ذهنی و حوزه تحصیلی تفاوت معناداری وجود داشت و میانگین سطح کمال مدل ذهنی دانشجویان فنیمهندسی نسبت به دانشجویان علوم انسانی/اجتماعی بیشتر بود. همچنین بین جنسیت و سطح کمال مدل‌ ذهنی رابطه معناداری مشاهده نشد.بحث و نتیجه‌گیری: توجه به مدل‌های ذهنی کاربران و عوامل موثر بر آن در طراحی رابط‌های کاربری کاربرپسندتر و شخصی‌سازی نظام‌ها و نیز در آموزش کاربران می‌تواند اثربخشی بیشتر نظام‌ها و آموزش‌ها را درپی داشته باشد. طراحی نظام‌ها با توجه به سبک شناختی کاربران می‌تواند باعث بهبود مدل ذهنی کاربران و اثربخشی بهتر کاوش‌ها و رضایت بیشتر کاربر گردد. توجه به حوزه تحصیلی دانشجویان در زمان آموزش کاربران می‌تواند اثربخشی آموزش‌ها را افزایش دهد. بعلاوه بررسی رابطه سبک یادگیری، سواد اطلاعاتی، و جنسیت با مدل ذهنی نیاز به پژوهش‌هایی بیشتر و با تعداد آزمودنی بیشتر دارد.

Investigation of Factors Affecting Student 's Mental Model Completeness Level of Google Web Search Engine

INTRODUCTION: A user 's mental model is his/her mental image of the system and how it operates. Studies have demonstrated that users ' information seeking behavior is different and this difference is depended on the users ' mental models of the system. Indeed, people’s thinking, behavior, and activities are guided by their mental models in the interactive contexts. Furthermore, there are different factors that influence mental model formation of the system. So, this study aims to investigate the factors affecting master students̓ mental model completeness level of Google web search engine.METHODOLOGY: From the methodological perspective, this research is a practical one based on the survey method. The research sample consisted of 30 master students from Ferdowsi University of Mashhad majoring in engineering science and social/human sciences who were selected purposefully and participated voluntarily. The main tools for gathering data are semistructured interviews (based on mental model completeness scale (Li, 2007)), group embedded figure test, Kolb learning style inventory and information literacy questionnaire. Therefore, students ' mental models scores were measured by interviewing and after that the relationship between their scores and other research variables was investigated according to the following questions: 1.Is there a significant relationship between students̓ mental model completeness level of Google web search engine and their cognitive style? 2.Is there a significant difference between students̓ mental model completeness level of Google web search engine and their learning style?.Is there a significant relationship between students̓ mental model completeness level of Google web search engine and their information literacy?.Is there a significant difference between students̓ mental model completeness level of Google web search engine and their academic fields? 5.Is there a significant difference between students̓ mental model completeness level of Google web search engine and their gender?FINDINGS: The results showed that there was a significant relationship between students ' mental model completeness level and cognitive style. In other words, field independent students had more complete mental models than field dependent students. On the other hand, there was no significant difference between students ' learning style and mental model completeness level. It was also observed no significant relationship between their mental model completeness level and information literacy, but there was a significantly, positive and moderate relationship between their mental model completeness level and information retrieval component. Also, there was a significant difference between students ' academic field and mental model completeness level, so that the students majoring in engineering sciences had better mental models than students majoring in social/human sciences. On the other hand, there was no significant difference between students ' gender and mental model completeness level.CONCLUSIONS: According to the findings, it is important to consider factors affecting mental models in designing userfriendly interfaces, personalization of systems and user training. In such a way, our systems and user trainings become more effective. By designing systems based on the cognitive style, users can develop better mental models, have more effective search strategies and be more satisfied. Furthermore, investigating the relationship between learning style, information literacy, gender and mental model requires more researches with more participants.