دانشگاه ایرانی؛ از مهجوریت مفهوم تربیت تا ناکارآمدی در تحقق انتظارات فردی و اجتماعی

نقش و جایگاه نهاد دانشگاه در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مورد توجه و تاکید همه صاحب‌نظران مربوطه بوده و شواهد تجربی و پژوهشی فراوان نیز این واقعیت را تایید می کنند. با این همه به نظر می‌رسد که این نهاد مهم در ایران با مشکلات فراوانی مواجه است. آنچه در این مقاله به عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل معرفتی یا فکری مشکلات موجود آموزش عالی ایران مورد تبیین و مفهوم‌پردازی قرار گرفته غفلت از ماهیت، مفهوم و مضمون محوری فرآیند تربیت انسان در دانشگاه ایرانی و تقلیل آن به روندی ایدئولوژیک و دولت‌محور بوده است که در نتیجه آن نیازها و علایق دانشجویان و نیز انتظارات اجتماعی از دانشگاه (در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی) مورد غفلت قرار گرفته است. این مقاله در حکم تلاشی آغازین برای توجه دادن سیاست‌گذاران و برنامه ریزان آموزش ‌عالی کشور به فهم عمیق‌ تر فرآیندهای آموزشی و تربیتی و فراهم کردن زمینه ‌ها، الزامات و اقتضائات گوناگون آن در محیط ‌های دانشگاهی است. یافته های حاصل از این مطالعه توصیفی و تحلیلی، نشان می دهد که تربیت در مراکز دانشگاهی کشور به دلایل مختلف به ویژه اتخاذ سیاست های کمیت ‌محور و غفلت از ابعاد کیفی آموزش به روندی کم تاثیر بر روی دانشجویان تبدیل شده و در عمل نتوانسته است در معنا و مفهوم اصلی خود که ناظر بر رشد و کمال همه جانبه، فهم و پذیرش آزادانه، آگاهانه و نقادانه مفاهیم و ارزش ها و به‌کارگیری آن‌ها در سلوک فردی و اجتماعی دانشجویان است، تجلی و عینیت یافته و در نتیجه از تحقق انتظارت فردی و اجتماعی خود قاصر است.

transitioning the iranian university: addressing the shift from educational ideals to challenges in fulfilling individual and social expectations

the role and position of the university institution in the economic, social, cultural, and political fields is the attention and emphasis of all relevant experts. much experimental and research evidence also confirms this fact. however, it seems that this important institution in iran is facing many problems. in this article, one of the main cognitive or intellectual factors of the existing problems of higher education in iran has been explained and conceptualized. this problem shows the neglect of the nature, concept, and central theme of the process of human education in iranian universities and reducing it to an ideological and government-oriented process, as a result of which the needs and interests of students as well as social expectations from the university (at the local, regional and national levels) has been neglected. this article is an initial attempt to pay the attention of the country's higher education policymakers and planners to a deeper understanding of educational and training processes and to provide its various contexts, requirements, and requirements in academic environments. the findings of this descriptive and analytical study showed that education in the university centers of the country has become a process that has little effect on students due to various reasons, especially the adoption of quantity-oriented policies and neglect of the qualitative aspects of education. in other words, the education process in practice has not been able to in its original meaning, i.e. all-round growth and perfection, free, conscious, and critical understanding and acceptance of concepts and values and their application in the individual and social behavior of students, as a result, this education unable to fulfill his personal and social expectations.