تجلی باورهای دینی و مذهبی در آثار معماری ایران و عثمانی، مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان (981-998ق. /1602-1619 م.) و مسجد سلیمانیه استانبول (929-936 ق./1550-1557 م.)

حکومت صفویان (907-1142ق/1501-1736 م.) یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی ایران به‌شمار می‌آید، چرا که طی آن ایران از ثبات و یکپارچگی برخوردار گردید، دورانی که معرف مهارت‌های معماری است. مسجد شیخ لطف‌الله یکی از این شاخص‌هاست. دیگر امپراتوری جهان اسلام، حکومت عثمانی (698-1341ق /1299-1923 م.) بود. مساجدی که برای سلاطین ساخته شدند، نمونه کاملی از ساختار برجسته و آیین زیباشناختی آن دوره محسوب می‌شوند. مسجد «سلیمانیه» یکی از این موارد است. سلسله‌های صفوی و عثمانی دارای گرایش‌های مذهبی بودند و بازتاب آن را می‌توان در هنر و معماری مشاهده نمود. در این پژوهش براساس روش توصیفی- تحلیلی؛ به بررسی تجلی باورهای دینی و مذهبی در آثار معماری ایران و عثمانی، مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان و سلیمانیه استانبول پرداخته خواهد شد. پژوهش نشان می‌دهد باورهای دینی حاکمان و سپس، جهان‌بینی سازندگان در معماری آنها نهفته است و استفاده از دین و مذهب سنگ بنای هر دو حکومت را تشکیل می‌داد. نفوذ دین بر هنر و معماری صفوی بیش از عثمانی بود. شاید بتوان علت را در معمر بودن حکومت عثمانی جستجو نمود که اوج تاثیر باورهای دینی بر هنر صفوی، با تسامح عثمانی در مواجهه با ادیان، مقارن گردید. معمار دربار عثمانی در ابتدا کیش مسیحیت داشت. شاید به این جهت در مسجد سلیمانیه، تاثیر مسیحیت را می‌توان در کنار اسلام تسنن مشاهده نمود، در حالی که مسجد شیخ لطف‌الله مبین تفکرات تصوف و شیعی است.